Ana içeriğe geç

Hans-Dietrich Genscher’i vefatı üzerine

Almanya’da onun kadar uzun süre (18 yılı aşkın süre) dışişleri bakanlığı ve başbakan yardımcılığı yapan olmadı.

01.04.2016
© dpa/Jan Woitas - Hans-Dietrich Genscher

Berlin (dpa) – 23 yıl hükümette görev almış olan Hans-Dietrich Genscher en büyük başarısını herhalde 30 Eylül 1989’de Prag’da yaşadı. Federal Alman elçiliğine sığınmış olan Doğu Almanya (DAC) vatandaşlarına Batı’ya seyahatlerine devam edebilecekleri açıklamasını yapmak üzere başladığı «Ben sizlere şunu bildirmeye geldim ...» cümlesi olağanüstü bir tezahüratın uğultusu içinde kaybolmuştu.

Hür Demokrat Parti’li (FDP) siyasetçi Dışişleri Bakanlığı sırasında Şansölye Helmut Kohl’la (CDU) birlikte, Sovyet imparatorluğunun içe çökmesiyle iki Almanya’nın yeniden birleşmesi yolundaki tarihi fırsatı görüp değerlendiren liderler arasında yerini aldı. 9 Kasım 1989’da Berlin Duvarı yıkıldı.

Almanya genelini kapsayan 2 Aralık 1990’daki ilk seçimlerde Genscher bir kez daha zaferi tattı. Çoğu seçimlerde Federal Meclis’in yüzde beşlik barajını geçip geçmeme konusunda korku yaşan partisi FDP bu seçimlerde yüzde 11,0’lik bir orana ulaştı. Genscher’in DAC’de kalan memleketi Saksonya-Anhalt eyaletinde bu oran yüzde 19,7’ydi. Ait olduğu Halle kentinde ise kişiye verilen oylarla (Alman seçim sisteminde “ikincil oylar”) ek bir sandalye bile kazanılmıştı.

Başarıyla tamamlanan yeniden birleşmeden sonra Genscher (iki kalp krizi geçirmiş olmasına rağmen) tüm enerjisiyle devam ederek İki Artı Dört Antlaşması’nın onaylanması için uğraş verdi. 15 Mart 1991 tarihinde Moskova’da tarafların birbirine ibraz ettiği onay belgeleriyle İkinci Dünya Savaşı’nın ardından 46 yıl sonra Almanya tam bağımsızlığını yeniden elde etti. Genscher 1992 Mayısında, Almanya’nın çok sevilen diğer dışişleri bakanları gibi siyasi başarılarının zirvesinde, birçokları için beklenmedik biçimde siyasetin yüksek sorumluluk katına veda etti.

Belli bir kuşak için artık geçmişte kalmış olan sarı kazaklı adam, FDP başkanı olarak (1974-1985), içişleri bakanı olarak (1969-1974) ve özellikle dışişleri bakanı olarak (1974-1992) bugün Almanya’nın şekillenmesinde özel katkısı olan nadir kişilerdendir. Alman diplomasisinin başı olarak zamanı sürekli yollarda geçti. Onun bu halini espriyle anlatanlar, Genscher’i onca yolculuğu sırasında havada yolunun kendisiyle kesiştiğini söylemişlerdi.

Hızla yükselen Genscher’in kariyeri 50’li yıllarda başladı. 21 Mart 1927’de DAC’de Reideburg/Saalkreis’ta doğan, Halle’de büyüyen Genscher Federal Almanya’ya gelebildiği 1952’de hemen FDP’ye üye oldu. O zamanki FDP başkanı Thomas Dehler genç adamı 1956’da bilim konusunda sorumlu eleman olarak Bonn’a götürdü. Genscher 1965’te ilk kez Federal Meclis’e girdi, dört yıl sonra da içişleri bakanıydı.

Bazılarının Genscher’de eleştirdiği hızlı pozisyon değişikliği liberal siyasetçinin on yıllar boyunca hükümette kalmasının da anahtarı oldu. 1969’da Genscher ve o zamanki FDP başkanı Walter Scheel, küçük bir çoğunluk farkıyla ilk sosyal demokrat ve liberal koalisyonuna adım atma cesareti gösterdi. Genscher içişleri bakanlığını üstlenerek çevrenin korunması ve Federal Kriminal Dairesi’nin büyüyüp gelişmesi gibi konularla kendini gösterdi. 1974’te Şansölye Willy Brandt’ın (SPD) istifasıyla Genscher dışişleri bakanlığını üstlendi ve cumhurbaşkanı seçilen Scheel’in yerine FDP’nin başına geçti.

Genscher 1982’de yeni bir dönemecin aktörü oldu. Liberaller çok sayıda önde gelen sol liberal siyasetçinin partiden istifasını göze alarak SPD’li şansölye Helmut Schmidt’in iktidardan düşmesine ve Helmut Kohl’un (CDU) iktidara gelmesine destek verdi. Yeni kurulan CDU/CSU ve FDP koalisyonunda Genscher dışişleri bakanlığında kaldı ve başbakan yardımcısı oldu. Bu görevde Doğu’yla barışma politikasını sürdürdü. Aktif politikadan ayrıldıktan sonra da (1992’den beri Onursal Başkan sıfatıyla) “yarı emeklilik” hayatı sürerken gerek parti içindeki çekişmelerde gerekse Irak savaşından sonra ABD’yle ilişkilerin gerilmesinden duyduğu kaygıyla zaman zaman çıkışlar yapmaya devam etti.

Kaynak: dpa; Çeviri: FSM