Olağanüstü Malzemelerin Uzmanı
Bilge Saruhan-Brings, bükülebilir ve çevre dostu, kullanım olanakları açısından büyüleyici bir elektrik enerjisi depolama aygıtı üzerinde çalışıyor.
İstanbul seyahati ertelenmek zorunda kaldı. Aslında Kasım 2020’de Türkiye’nin bu metropolünde, 20. Uluslararası Metalurji ve Malzeme Kongresi yapılacaktı. Bu uzman buluşmasının Bilimsel Danışma Komitesi üyesi Dr. Bilge Saruhan-Brings için bu, aynı zamanda akademik kariyerinin başlarına bir geri dönüş olacaktı: 1975-1982 yılları arasında, henüz doktora yapmak üzere İrlanda’ya gidip, 1987’de Alman Havacılık ve Uzay Araştırmaları Merkezi’nde çalışmaya başlamadan önce, İstanbul Teknik Üniversitesi’nde (İTÜ) okumuş ve Malzeme Bilimleri bölümünden yüksek lisans diplomasıyla mezun olmuştu. Şu anda, korona pandemisi yüzünden ertelenmiş olan kongre, Temmuz 2021’de yapılacak. Ve malzemelerle ve de onların olağanüstü seçenekleriyle meşguliyet, Türk-Alman bilim kadını Saruhan-Brings için zaten devam ediyor; şu anda meşgul olduğu şey, „Polycap“ adlı sansasyonel bir elektrik enerjisi depolama aygıtı.
Bu enerji depolama aygıtı tıpkı bir yara bandı gibi uçak kapılarına ya da yolcu koltuklarına yapışabiliyor.
„Polycaps“ terimi, İngilizce’de süper kapasitörler için kullanılan „Supercaps“ kavramından türeme. Bunlar, batarya ve kondensatör özelliklerini kombine ediyorlar: Ölçülü miktarda enerjiyi birkaç dakika içinde emiyor, bunu kısa bir süreliğine depo ediyor ve yeniden veriyorlar. Güneş enerjisi tesislerinde örneğin, ara depo olarak işlev görüyor ve enerjiyi kollektörlerden bataryaya aktarıyorlar. Problemli olan şey: Süper kapasitörler sıvı elektrolitler içeriyor. Elektrolit dışarı sızdığında, sağlık için tehlikeli olabileceği gibi çevreye de zarar verebiliyor. Polycap’lerde ise kimyasal bileşikler, aygıta ismini veren polimerler, elektrolitlere esnek bir katı cisim özelliği veriyor. „Bu elektrik enerjisi depolarının kendiliğinden tutuşmaları mümkün değil, bunlar çevre dostu ve ayrıca o kadar ince ve esnek ki, tıpkı bir yara bandı gibi taşıyıcı malzemeye tutturulabiliyorlar” sözleriyle izah ediyor Bilge Saruhan-Brings ve ekliyor: “Polycap’leri parçalara ve tekstillere; örneğin, yolcu koltuklarının üzerindeki kumaşlara, araç kapılarına veya uçak kanatlarına entegre etmek mümkün.“
DLR bilim kadını şimdiden polycap’ler için birçok kullanım alanı görüyor: „Örneğin rüzgâr enerjisi tesislerinde ve havacılık ve uzay sektöründe; ulaşılması zor yerlere takılması, yara bandı yapısı nedeniyle hiç sorun değil ve uçak parçalarında olduğu gibi uydularda da aynen düşünülebilir“. Polycap’lerin bir artısı daha var: 30.000’i aşkın şarj döngüsüne geride bırakabiliyorlar; alışılagelmiş bir lityum-iyon bataryası sadece birkaç bin döngüye dayanabiliyor.
Havacılık dalında çok özel olanaklar görüyor Saruhan-Brings: „Uçaklarda polycap’leri termo elektrik jenaratörleriyle (TEG) bağlantılı olarak yolcu koltuklarına entegre etmek mümkün olabilir. TEG’ler çevre ısısıyla yolcuların vücut ısısı arasındaki fark sayesinde elektrik enerjisi üretirler. Elektrik enerjisi polycap’lere yüklenir ve bu da gövde elektroniğinin tedarikine katkı sağlayabilir.“
Avrupa Batarya İş Birliği
Sağlık sektöründe dahi yeni teknoloji için potansiyel mevcut: „Hastaların giysisine entegre edilmiş ve sensörlerle donatılmış polycap’lerle verileri depolamak mümkün, tıpkı günümüzde akıllı saatlerin yaptığı gibi” diyor bilim kadını Saruhan-Brings ve hatta, depolama aygıtlarının “iyileşmesi”ni bile ufkuna yerleştiriyor. Saruhan-Brings, AB’nin Araştırma ve İnovasyon Teşvik Programı Horizon (Ufuk) 2020 kapsamında Almanya, Türkiye, İspanya, İtalya ve Lükseburglu partnerleriyle birlikte BAT4EVER projesinde yer alıyor. Bilim insanları bataryalardaki polimerleri sürekli kendilerini yeniden oluşturabilecek şekilde kullanmak istiyorlar: „Bu sayede piller; çökükleri, delikleri ve hatta kesikleri bile atlatabilir, kaybedilen parçalarını yeniden eski haline getirebilir ve çok daha uzun bir zaman boyunca yüksek verimle şarj ve deşarj edilebilir. Bu arada hem çevre dostu ve hem de tutuşma ve patlamaya karşı korumalı olmaya devam ediyorlar.“
