Bir sorumluluk meselesi
Franziska Gehann gönüllü olarak bir yıllığına Birinci Dünya Savaşı’nın simgesi Verdun’da çalışıyor.
Verdun’un çevresi bugün yemyeşil. İnsan buranın Birinci Dünya Savaşı’nda cephe olduğunu bilmese, gördüğü sadece çayır tepeleri ve ormanlar olacak. Savaşın ardından burası ay yüzeyine dönmüştü, her tarafta top mermilerinin açtığı çukurlarla ve siper hendekleriyle delik deşik bir alan. Benim burada geçirdiğim zaman bir yıla yaklaşıyor. Barış Çalışmaları ve İnsan Hakları Merkezi’nde (Centre Mondial de la Paix), yaptığım işlerden biri Almanya’dan gelen ortaokul ve liseli geçlere yardımcı olmak. Gençler, çoğunlukla çatışma bölgelerinden ve dizi dizi haçların görüldüğü devasa mezarlıklardan çok etkileniyorlar; mezarlıklardaki beyaz haçlar Fransızların, siyah haçlarsa Almanların.
Yaptığım gönüllü hizmetten söz ettiğimde Fransızlar çoğunlukla şaşırıyor. ‘Senin kuşağının bununla ilgisi yok ki, bunu niye yapıyorsun’ diyorlar? Ben de onlara biz Almanların böyle bir zorunluluğu olmadığını, ama sorumluluğu olduğunu söylüyorum ve Alman-Fransız dostluğunun kendiliğinden varolan birşey olmadığını ekliyorum. Bir anma merkezi olan Douaumont’ta bundan kısa süre önce ilk kez bir Alman askerinin isminin de plakete kazılması düşünüldüğünde konu çok tartışıldı. Fransa’daki ailelerin çoğu Verdun’la duygusal bir bağ içinde. O zamanlar Fransızlar birliklerini Almanlara kıyasla daha sık değiştiriyorlardı, yaklaşık iki haftada bir. Bu nedenle de o dönem Fransız askerlerinin çoğu burada bulundu.
Verdun’un nüfusu bugün yaklaşık 20.000. Kent, Birinci Dünya Savaşı’ndan önceki büyüklüğüne hiç tekrar dönemedi. Belirtmek isterim ki ben buraya gelmeden önce bölge hakkında az şey biliyordum. Ancak zamanla öğrendim bölgenin Dünya Savaşı’ndan ne kadar etkilendiğini. Hala kemikler bulunuyor ve bazı bölgelere patlamamış mühimmattan dolayı girilmemesi gerekiyor.”
FRANZISKA GEHANN // VERDUN
19 yaşındaki Baden-Württembergli genç geçmişin suçlarıyla yüzleşmeyi amaçlayan “Sühnezeichen Friedensdienste” (ASF) eylem programı kapsamında Verdun’da bir yıllığına gönüllü hizmet yapıyor ve “Centre Mondial de la Paix, des Libertés et des Droits de l‘Homme”un çalışmalarına katılıyor. Bu merkez bir buluşma, eğitim ve bilgilendirme yeri, ilgi alanı Birinci Dünya Savaşı’yla da sınırlı değil. Franziska Gehann da ziyaretçlerin Berlin Duvarı’ndan bir parçayı bahçede görmesine imkan yaratmış. Birinci Dünya Savaşı’nın (Fransızca’da “Grande Guerre”) 100. yıldönümü vesilesiyle özel sergi açıldı. 1916’da sadece Verdun cephesinde yaklaşık 700.000 askerin öldüğü tahmin ediliyor. Fotoğrafta Franziska Ossuaire de Douaumont’daki askeri mezarlıkta görünüyor.
Metne geçirenler: Clara Görtz, Helen Sibum, Fotoğraf: Jonas Ratermann