Marx ve İnternetin Gücü
Kapitalizmin dünü ve bugünü: Efsane yazar Dietmar Dath, Marx’la içinde yaşadığımız zaman arasındaki ilginç bağlarını gözler önüne seriyor.
Sayın Dath, Marx’ın doğumundan 200 yıl sonra bu düşünürle meşgul olmaya neden değer?
Çünkü onun çözmeye çalıştığı ve kısmen ilk kez onun dile getirdiği bütün sorunlar varlıklarını sürdürüyorlar. Örneğin; az sayıda kişi tarafından değil de, dev üretim ünitelerinde imal edilen malların daha önce olduğu gibi bugün de sadece az sayıda kişinin rant sağlamasına yaradıklarını görüyoruz. Bir başka örnek, ilk başta vergiler sayesinde; yani devletin, özellikle de ABD ordusunun araştırmalarıyla mümkün olan internet. Amazon, Google ve Facebook gibi internet tekelleri bugün bunun kaymağını yiyorlar. Marx, kullanım değeri ile takas değerinin arasındaki bugün hala önemli olan fakı tespit ediyor: Bir ürün, onu kullananlara ne yarar sağlıyor? Ve öte yandan: Bundan kim para kazanıyor?
Frankfurter Allgemeine Zeitung gazetesinde yazdığınız „Karl Marx ne diyor?“ başlıklı köşe yazınızda, Marksist düşünce tarzını „laubalice güncelleme çabaları“nı eleştiriyorsunuz. Marx’ı yanlış anlamak kolay mı?
Marx siyah – beyaz düşünmüyordu; tersine kapitalizmde de -örneğin müthiş zenginlik gibi- tarihi bir yararı olan şeyleri arıyordu. Bu zenginliği tarihteki hiçbir başka sistem getirmedi. İlk defa kapitalizm insanları böylesine zenginleştirdi, öyle ki insanlık bu sayede “Nasıl yaşamak istiyoruz?” sorusunu soracak kadar serbestleşti. İçinde yaşadığımız çağın birçok sol öğretisinde insan, aşağıya doğru şöyle bir eşitçilik olduğu hissine kapılıyor: Biz hepimiz biraz daha fakirleşiyoruz ve karşılıklı olarak birbirimizle yardımlaşıyoruz. Marx için ise mesele, bu ulaştığımız ilerlemeden daha başka hangi ilerlemeleri çıkarabileceğimiz meselesiydi. Marx’ın fikirlerini o zamanlar İngiltere’de ve Almanya’da mevcut olan zengin bir toplum için dile getirdiğini unutmamalıyız. Bu Rusya için, yani daha sonra onun fikirlerini hayata geçirmeye çalışan Sovyetler Birliği için de geçerli değildi.
Marx fikirlerini zengin bir toplum için dile getirdi.
Karl Marx günümüzde nasıl yeni yollar gösterebilir?
Marx tarihsel düşünüyordu ve modern kapitalist dünyanın feodal soylular dünyasına karşı nasıl üstünlük sağladığını gördü: Şehirlerde vatandaşlar için, politik güce dönüştürebildikleri yeni bir zenginlik oluşuyordu. Şu soruyu kendimize sormak zorundayız: Zenginlik kaynakları bugün nerede? Yaşamı kolaylaştıran şeyler nerede oluşuyor? Bu bizi yine -sırf ona olmasa da- internete yönlendiriyor: Tıpkı Marx’ın dönemlerinde fabrikadan siyasete doğru düşünüldüğü gibi, bugün çok daha güçlü biçimde, bir ağ oluşturmuş işin olanaklarından siyasete doğru düşünülebilir.
Röportaj: Johannes Göbel
