Ana içeriğe geç

9. Kasım – Almanya’nın kader günü

Almanya tarihindeki hiçbir gün bu kadar önemli olaylarla bağlantılı değildir, bunların başında 1938 imparatorluk pogrom günü ve 1989 duvarın yıkılması geliyor.

07.11.2023
1938 Kristal Gecesi anması
1938 Kristal Gecesi anması © picture alliance/dpa

9 Kasım Almanya’nın tarihi için tamamıyla çok özel bir tarih; bu yüzden sık sık Almanların Kader Günü olarak da adlandırılır. Gerçi ulusal tatil günü 3 Ekim’dir. Alman Birliği Günü'nde yeniden birleşmenin resmiyete dökülmesi kutlanmaktadır. 9 Kasım resmi bayram olmamasına rağmen bir anma ve hatırlama günüdür. 9 Kasım 1938 Alman Yahudilerine karşı gerçekleştirilen planlı katliam her yıl anma törenlerinin merkezinde yer almaktadır. Ancak Almanya bu tarihte Alman birliğine giden yolu açan 1989 yılındaki duvarın yıkılışını da hatırlıyor.

9 Kasım tarihi, Alman tarihindeki şu olayları temsil ediyor:

Eski sınır kapısı Berlin Bornholmer Straße
Eski sınır kapısı Berlin Bornholmer Straße © picture alliance/dpa

9.11.1989 – Duvarın yıkılışı

Bu perşembe akşamı Doğu Almanya (DDR) Politbüro üyesi Günter Schabowski, bir basın toplantısında beklenmedik bir şekilde Doğu Almanya vatandaşlarına yönelik yeni seyahat düzenlemelerini açıkladı. O zamana kadar vatandaşlar Batı Almanya’ya yalnızca seyahat izni ile geçebiliyordu ve bu izin de çok nadir alınabiliyordu. Yalnızca bu izin için yapılan başvuru bile türlü eziyetlere ve mağduriyetlere yol açıyordu. Schabowski - muhtemelen bir yanlış anlaşılma sonucunda - söz konusu yeni düzenlemenin derhal uygulanacağını söyledi. Haber büyük bir hızla yayıldı ve sonucunda binlerce insan Berlin başta olmak üzere sınır kapılarına akın etti. Gece 23.30 sularında binlerce insanın yarattığı bu baskıya sınır muhafızları daha fazla dayanamadı ve ilk olarak Bornholmer Straße kapısı açıldı. Duvarın yıkılışını takip eden yıl, yani 3 Ekim 1990 tarihinde Almanya resmen yeniden birleşti.

Pogrom sonrası: İnsanlar hasar görmüş dükkanların yanından geçiyor.
Pogrom sonrası: İnsanlar hasar görmüş dükkanların yanından geçiyor. © picture alliance/dpa

9.11.1938 – Pogrom Gecesi

Nasyonal Sosyalist Devlet tarafından desteklenen ve organize edilen, Almanya ve Avusturya'daki Yahudilere karşı yapılan zorbalıklar Pogrom Gecesi olarak tarihe geçmiştir. SA ve SS nazi örgütlerinin sivil ve üniformalı üyelerinin yanı sıra, nüfusun yaklaşık yüzde onunu oluşturduğu tahmin edilen çok sayıda vatandaş da bu şiddet eylemlerine katılmıştır. O çarşamba günü ile öncesindeki ve sonrasındaki günlerde yaklaşık 7.500 Yahudi dükkanını ve tesisini tahrip edip yıktılar, 1.200 sinagogu kundakladılar ve yüzlerce Yahudi’yi katlettiler. Polis ve itfaiye ekiplerine müdahale etmeme emri verilmişti. Olayların devamındaki günlerde 30.000’den fazla Yahudi erkek, toplama kamplarına götürüldü. Tahminlere göre bu planlı katliamlar sırasında 2.000 kadar insan hayatını kaybetti. Pogrom Gecesi, Yahudi nüfusa karşı ayrımcılıktan onlara yapılan açık zulme geçişin simgesi. Nasyonal Sosyalist antisemitizmi, altı milyon Avrupalı Yahudi’nin ve Nazilerin ötekileştirdiği diğer nüfus gruplarının sistematik bir biçimde öldürdüğü Holokost ile zirveye ulaşmıştır.

9.11.1923 – Birahane Darbesi (Hitler-Ludendorff Darbesi)

9 Kasım cuma günü Münih'te, o dönemde pek fazla tanınmayan Adolf Hitler ve yandaşları demokratik seçimlerle göreve gelmiş olan hükümeti devirmeye teşebbüs etti. Darbe girişimi birkaç saat sonra polis tarafından engellendi ve bu esnada 26 darbeci ile dört polis öldürüldü. Hitler beş yıl hapse mahkûm edildi ancak birkaç ay geçmeden “iyi hâl” nedeniyle tahliye edildi. Almanya şansölyesi ve diktatör olarak o günü on yıl sonra resmi tatil günü ilan etti. 8 Kasım 1939 tarihinde darbe girişimine dair bir “anma organizasyonunda” sadece bir tesadüf eseri direnişçi Georg Elser’in suikast girişiminden kurtuldu.

Sosyal demokrat Philipp Scheidemann 1918 yılında cumhuriyeti ilan etti.
Sosyal demokrat Philipp Scheidemann 1918 yılında cumhuriyeti ilan etti. © picture alliance/dpa

9.11.1918 – Cumhuriyetin İlanı

Birinci Dünya Savaşı sırasında Alman İmparatorluğu’nun yenilgisinin kesinleşmesinden sonra sosyal demokrat Philipp Scheidemann o cumartesi günü Reichstag binasınınbir penceresinden Almanya Cumhuriyeti’ni ilan etti. Yine Hollanda’ya kaçan ve 28 Kasım tarihinde resmen görevinden ayrılan Almanya imparatorunun görevinden ayrıldığı bildirildi. Birkaç saat sonra Karl Liebknecht bir “Özgür Sosyalist Almanya Cumhuriyeti”ni ilan etti. Bir çoğulcu parlamenter demokrasinin savunucuları kısmen iç savaş benzeri fikir ayrılıklarına kapıldı. Ağustos 1919 tarihinde ilk demokratik Alman dönemli olan Weimarer Cumhuriyeti kuruldu.

Robert Blum’un kurşuna dizilmesi (Tebeşir taş baskı Theodor Hosemann, Carl Steffeck)
Robert Blum’un kurşuna dizilmesi (Tebeşir taş baskı Theodor Hosemann, Carl Steffeck) © picture alliance/dpa

9.11.1848 – Robert Blum’un idamı

Bu perşembe günü Viyana’da demokrat, yayıncı ve şair Robert Blum idam edildi. Blum, ilk demokratik parlamento olan Aziz Paul Kilisesi’ndeki Frankfurt Ulusal Meclisi milletvekiliydi. Ulusal Meclis’in demokratik kanadının bir delegasyonunun yöneticisi olarak, Avusturya İmparatoru’na karşı ayaklanmayı desteklemek üzere Viyana’ya yolculuk etmişti. Ayaklanmanın bastırılmasından sonra hemen idama mahkûm edildi ve kurşuna dizildi. Son sözleri şunlardı: “Uğruna savaştığım Alman özgürlüğü için ölüyorum. Anavatanım beni hatırlasın.“ Blum Almanya’da demokrasiyle özdeş tutulan bir figürdür ve aynı zamanda 1848/49 tarihlerindeki demokratik Alman devrimlerinin başarısızlığa uğramasını sembolize eder.