Avrupa-Türkiye ilişkilerinin geleceği için
Essen’da bulunan Mercator Vakfı Avrupa ve Türkiye’ye yönelik çalışmalarını birleştiriyor.
Öngün Eryılmaz İstanbul’da doğmuş ve ailesiyle birlikte üç yaşında Almanya’ya göç ederek Düsseldorf’da büyümüş. Bir öğrenci değişim programına katıldıktan sonra bir süre Fransa’da yaşamış. Kültür menajeri olarak aralarında Fas’ın da bulunduğu ülkelerde uluslararası projeleri koordine eden 32 yaşındaki Eryılmaz mesleki açıdan uzun yıllar Fransızca konuşulan bölgelere yoğunlaşmış; şimdiyse “Türkiye-Almanya Gençlik Köprüsü”nde (TAGK) proje yöneticiliği yapıyor.
“Gençlik Köprü”sünün hedefi Almanya ve Türkiye’den gençler arasındaki kültürel alışverişi yoğunlaştırmak ve iki ülke arasındaki ilişkileri uzun vadede güçlendirmek. Programı başlatan ve adını aldığı düşünürün izinden giden Mercator Vakfı’nın amacı “farklı kültürlerden insanlar arasındaki karşılıklı anlayışı ve alışverişi desteklemek ve birleşik bir Avrupa için çalışmak”. Merkezi Essen’de bulunan bu vakıf uzun yıllardır Türkiye’ye yönelik çeşitli programları destekliyor. Vakfın bu konudaki açıklamasıysa şöyle: “Bizim anlayışımızca Almanya ve Avrupa’nın Türkiye’yle kuracağı sağlam ilişkiler hareket kabiliyeti yüksek bir Avrupa için önemli.”
Gençlik Köprüsü’nün proje yöneticiliğini yapan Ongün Eryılmaz’ın gibi kişilerin biyografisi açık görüşlü Avrupalı kimliklerine örnek oluşturuyor. Eryılmaz’ın konuyla ilgili olarak “Gençler için değişim programı farklı perspektiflerin gelişmesine katkı sağılıyor” diyor. Bu tür temasların insanın hayatta izleyeceği yolu derinden etkileyip çok büyük bir zenginlik katabileceğini kendi deneyiminden de biliyor.
Gençlik Köprüsü projesi Türkiye’de aralarında özel gençlik kuruluşu Toplum Gönüllüleri Vakfı’nın da bulunduğu kuruluşlarla işbirliği yapıyor ve önemli bir eksiği tamamlıyor. Her ne kadar Almanya ve Türkiye’de iki ülkeden gençlerin iletişimini destekleyen kimi proje ve inisiyatifler bulunsa da Eryılmaz’a göre mevcut seçenekler var olan potansiyeli karşılamanın çok uzağında. Projenin yöneticisi Eryılmaz gençlik organizasyonlarının buluşmaları gibi etkinliklere katılarak TAGK’nın çalışmaları hakkında bilgilendirme çalışmaları için yollarda. Şu anda yürütmekte olduğu çalışmayı şöyle özetliyor: Aktörleri bilgilendirmek, hazırlamak ve iletişimi sağlamanın yanısıra programları desteklemek ve yeni değişim programlarına önayak olmak.
Buluşmalar, diyaloğu güçlendirmenin yanısıra araştırma ve bilimin transferine de zemin sunuyor: Mercator Vakfı bu doğrultudaki katkısını farklı düzlemlerde sağlıyor. Türkiye, vakfın çalışmalarında ağırlık verdiği ülkelerden biri. Uzun yıllardır gazetecilere, eğitimcilere ve bilim insanlarına yönelik değişim programlarına verdikleri desteğin yanısıra Avrupa bağlamında Türkiye’ye yönelik konferans dizileri ve uzun vadeli araştırma projeleri de ekleniyor.
Mercator Vakfı çalışmalarını dört grupta topluyor. Entegrasyon, iklim değişikliği ve kültürel eğitim çalışma gruplarının yanısıra, uzun zamandır hazırlığı yapılan bir çalışma grubu olarak çok yönlü çalışmaları biraraya getiren Avrupa seksiyonu da kısa süre önce eklendi. Vakıf farklı konu gruplarının birleştirilmesine de açık: “Türkiye bizim için AB üyeliğine ilişkin mevcut sorudan bağımsız olarak Avrupa’nın bir parçası. Bundan dolayı bizim Avrupa’ya yönelik misyonumuzla Türkiye’ye yönelik misyonumuz birbiriyle yakından bağlantılı”, diye formüle ediliyor.
“Avrupa” ve “iklim değişikliği” konuları arasında bir köprü kuran isim Mercator IPC’nin (Istanbul Policy Center) üyesi ve siyasi danışman Jörn Richert. Kendisi Mercator Vakfı’nın Sabancı Üniversitesi’yle birlikte 2012 yılında kurduğu IPC bünyesinde Akdeniz coğrafyasında iklim değişikliği ve olası bir Türk-Avrupa enerji politikasına ilişkin bir araştırma yürütüyor. “Türkiye, Avrupa bağlamında enerji politikasının geleceği açısından önemli çünkü gittikçe artan enerji ihtiyacıyla büyümekte olan bir ülke”, diyor Richert. Bilimcinin çalışmaları enerji politikasının iklim değişikliği ile buna bağlı olarak ortaya çıkacak zararlar gibi güçlüklere karşı harekete geçebilmesine olanak sağlayacak eylem önerileri üzerinde yoğunlaşıyor.
Vakıf tarafından desteklenen bir diğer proje ise 2012 yılında başlatılan “Global Turkey in Europe”. Bu proje yılda birkaç kere düzenlenen ve Türkiye’nin siyasi, ekonomik ve toplumsal gelişimine eğilen bir konferanslar dizisi. Son olarak Nisan ayında tüm Avrupa’dan Türkiye uzmanları göç, vatandaşlık ve sivil toplum gibi konuları tartışmak üzere Berlin’de biraraya geldi. Bugüne kadarki konferanslardan uzmanlık ve analizler toplanarak iki cilt halinde basıldı ve aynı zamanda internet üzerinden de ulaşıma açık. Mercator Vakfı “Global Turkey in Europe” dizisi için merkezi Roma’da bulunan özel araştırma merkezi Istituto Affari Internationali (IAI) ile birlikte çalışıyor.
Yeni bir bakış açısı ve daha hakim bir Türkiye resminin oluşmasına katkıda bulunması hedeflenen projelerden bir diğeriyse “Günümüz Türkiyesi Araştırma Projesi”. Mercator Vakfı bu amaçla 2013 yılında Almanya’dan bilimciler için bir proje duyurusu yaptı. Yapılan 39 proje başvurusundan beşi 2014 başından bu yana üç yıllığına toplam 1,5 milyon Avroyla destekleniyor. Bunlar arasında Bremen Üniversitesi’nde Türkiye’de kadın hareketine yönelik bir araştırma ve Berlin’deki Humboldt Üniversitesi’nin başvurusuyla kabul edilen Türk anayasa siyasetinin analizi projesi yer alıyor.
Mercator Vakfı yalnızca büyük projeleri desteklemiyor, daha küçük inisiyatiflere de destek sağlıyor. Ayrıca sıklıkla partner kuruluşların programlarına da katılımda bulunuyor. “Tandem” projesi kapsamında da AB ve Türkiye arasında değiş tokuşu desteklemek amacıyla örneğin kısa süre önce İstanbul Romanları’ndan oluşan Sulukule Gençlik Orkestrası ile Macaristan’lı bir Roman dans kumpanyasının ortak gösterilerini de finanse etti.
Güncel bir diğer proje de Türkiye-Almanya Gençlik Köprüsü tarafından hayata geçirilip Dışişleri Bakanlığınca finanse edilen yeni “Youth Cultures Exchange between Turkey and Germany” adlı değişim programı çerçevesinde Türk ve Alman gençlerinin birlikte sahne almaları oldu. Hip-hop grubu Haziran ayında İstanbul’da Gençlik Köprüsü’nün kuruluş etkinliğinde dans etti. Federal Dışişleri Bakanı Frank Walter Steinmeier de burada 2012 yılından beri hazırlıkları sürdürülen ve kamu yararına çalışacak Türkiye-Almanya Gençlik Köprüsü’nün resmi açılışını gerçekleştirdi. Alman Dışişleri Bakanlığı Türkiye-Almanya Gençlik Köprüsü’nün yapılandırılmasının başlangıcından bu yana Mercator Vakfı’na destek sağlıyor. Steinmeier İstanbul’da konuya ilişkin şu açıklamayı yaptı: “Gençlik Köprüsü Türkiye’yle ilişkilerimizde yol gösterici projelerden bir yenisi olma potansiyeline sahip.”
Canan Topçu
