Hoşgörü ve barış içinde birlikte yaşamayı destekleyen çalışmalar

Parlayan flaşlar, çantadan çıkarılan not defterleri, 
kalabalığın uğultusu: Berlin’de Brandenburg Kapısı önündeki bu hengamede sahneye bir popstar çıkacağı sanılabilir; ama kameralara bakan grup da medyanın büyük ilgisine şaşırmış görünüyor. Dokuz Musevi, dokuz da Müslüman din temsilcisi tandem bisikletlerle kenti turlamak için biraraya gelmiş, amaç antisemitizme ve İslamofobiye karşı tepkiyi vurgulamak.

Sembol amaçlı bu tur 2015 Mart sonunda düzenlenen bisiklet festivali “Berlin Bicycle Week”in kapanış 
etkinliğiydi ve organizasyona katılanlardan biri de “meet2respect” projesiydi. Bu çalışma kapsamında Hahamlar ve İmamlar birlikte okul ziyaretleri yapmıştı. Katılımcılardan biri de Berlin Şehitlik Camii’nin imamı Ender Çetin’di. Dinler arası diyalog onun için son derece doğal bir şey, ama işte “ne yazık ki toplumun çoğunluğu tarafından idrak edilmiyor.” Çetin “Bu­günkü gibi bir bisiklet turu, dinler arası diyalogun bizim için ne kadar doğal bir şey olduğunu göstermek için önemli” diyor. Neden söz ettiğini de çok iyi 
biliyor: Berlin’de farklı dinlerin ve kültürlerin barış içinde birarada yaşaması yönünde çalışan dinler 
arası “Selam-Şalom” (Salaam-Schalom) inisiyati­finde yer alıyor. İnisiyatifin kurulmasına Haham Daniel Alter’e yapılan saldırı vesile oldu: Alter 2012 yılında bir grup genç tarafında dövülmüştü. “Selam-Şalom” inisiyatifi de “meet2respect” projesi de bu saldırıyı izleyen tartışmaların bir sonucu olarak or­taya çıktı.

Bisiklet turunda Alter ile İmam Ferid Heider aynı bisiklete bindi; bu ikili birbirlerini “meet2respect”in okul ziyaretlerinden gayet iyi tanıyor. Bu proje 2013 yılından beri kamu yararına bir dernek olan “Leadership Berlin – Netzwerk Verantwortung” tarafından yürütülüyor. Proje yürütücüsü Susanne Kappe, derneğin bu çalışmalarla etkin konumdakilerin toplumsal sorumluluğunu artırmayı hedeflediğini belirtiyor. Şimdiye kadar çok sayıda okula ziyaret gerçekleştirildiğini, özellikle de Alman kökenli olmayan çocukların çok olduğu okulların seçildiğini ekliyor. “İmamlar, antisemitizmin İslam dinine dayandırılamayacağını açıklıyorlar” diyor Kappe. Buna karşılık dinler arası birlikteliklerin, dostça ve güven duygusu içinde örnek bir görüntü sergi­lediğini belirtiyor. “Öğrencilere hahamların ve imamların dost olabileceğini somut olarak gösteriyoruz” diyor Ferid Heider. Kendi kişisel duruşlarını açıkladıktan sonra öğrencilerle, ayrımcılık konusunda karşılaştıkları durumlar hakkında konuşma açtıklarını ve ayrımcı soruları ortaya attıklarını ekliyor. “Bu kadarı da fazla – Şu kafanızdaki şey ne? – Siz neden domuz eti yemiyorsunuz” gibi sorular. Konuşmaların devamlılığını sağlamak için sınıflar bir camiyi veya sinagogu ziyaret etmeye çağrılıyor.

Projeye gelen tepkiler gayet olumlu: “Öğretmenlerden, karşılayamayacağımız kadar çağrı alıyoruz” diyor Susanne Kappe. “Leadership Berlin”in küçük bir dernek olduğunu ve dini temsilcilerin sınıf ziyaretlerini gönüllü olarak gerçekleştirdiğini, halihazırda ayda bir sınıfın ziyaret edilebildiğini belirtiyor. Müslüman-Musevi tandemlerinin yanısıra rahiplerle imamların ortak okul ziyaretlerinin ve Müslümanlarla eşcinsellerin biraraya getirilmesinin de organize edildiğini ekliyor. “İslam haksız yere çoğu kez homofobi, yabancı düşmanlığı ve aşırılığın kaynağı olarak gösteriliyor” diyor Kappe. Özellikle de çoğulcu bir toplumda İslam’ın bir sorun alanı olarak görüldüğünü belirtiyor. “Buna karşılık örgütlü İslam etki imkanlarıyla sorun çözmenin bir parçası olarak görülmeli.”

Gerçekten de “meet2respect” kapsamındaki çalışmalar antisemitizmle sınırlı değil, her türlü ayrımcılık ilgi alanında. “Buna anti İslam ırkçılığı da dahil” diyor İmam Heider. Kendisi için de bu projenin Musevi temsilcilerle ilişkileri derinleştirdiğini belirtiyor. İki taraf da bu vesileyle birbirine yaklaşmış; sadece ortak bisiklet turu gibi etkinliklerde değil. Bu arada kendisi ve Daniel Alter tandem bisiklette en uyumlu ekibi oluşturmuşlar. Tur son derece seri gitmiş, hatta yerlerini değiştirecek vakit bile bulmuşlar. Haham Alter bunu da bir sembol olarak anlıyor: “Bir tandem bisiklette önemli olan işbirliği. Kimin önde oturduğunun önemi yok. Her halukarda aynı yöne ilerliyoruz.”