Hızlı inşa, hızlı yardım
Genç mimar Sarah Friede modüler bir hastane tasarladı. Geliştirdiği bu konsept insani yardım dünyasında bir devrim yaratabilir.
Almanya. Büyük hasar görmüş hastanelerde ağır yaralıların yetersiz koşullarda tedavi edilmesi savaş ve kriz bölgelerinden alıştığımız çok sarsıcı sahneler. Bu durumlarda tıbbi altyapının mümkün olan en hızlı şekilde tekrar rayına oturtulması gerekiyor. Mimar Sarah Friede de Lübeck Meslek Üniversitesi bünyesinde hazırladığı yüksek lisans tezi çerçevesinde bu hedefle hastanelere yönelik modüler yapı unsurları üzerine kurulu bir sistem geliştirmiş. Çelik taşıyıcı unsurlara sahip standardize dikdörtgen modüller birleştirilerek farklı büyüklüklerde oda ve mekanların oluşturulmasına ve üst üste katlar halinde sırlanabilmelerine olanak tanıyorlar. Bu yapı unsuruyla ameliyathaneler, hasta odaları ve laboratuvarlar oluşturulabiliyor. Tesisat ve prizlerse önceden monte edilmiş oluyor. U şeklinde iki kanada sahip yedi katlı bir bina olacak prototipin Suriye’de inşa edilmesi planlanıyor. Friede’nin tasarımın ön ayak olan fikirse tıp ekonomisi uzmanı Profesör Oliver Rentzsch’den gelmiş.
Sayın Friede, sayın Profesör Rentzsch, proje nasıl ortaya çıktı?
Oliver Rentzsch: “Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından Suriye’deki tıbbi hizmet ve altyapının mevcut durumunu gözlemlemek üzere görevlendirilmiştim. Humus’ta yerle bir olan hastane ve diğer bölgelerdeki hastanelerin durumu yeni yapılara duyulan ihtiyacın kaçınılmaz hale geldiği aşikardı. Fakat bu pek çok sorunu da beraberinde getiriyordu: İnşa sürecinin hızlı, hesaplı ve yüksek kaliteli olması ve gerekli malzemelerin yerinde üretilebilmeleri ihtiyacı var. Bu ihtiyaç listesiyle Lübeck Meslek Üniversitesi’nin kapısını çaldım ve böylece sayın Friede ile bu proje ortaya çıktı.
Sayın Friede, tasarım sürecinde ne gibi mimari ve kültürel zorlukları aşmanız gerekti?
Öncelikle farklı bir kültür için bir hastane tasarlamak zorlayıcıydı. Öğrenimimiz sırasında Almanya ve Avrupa’da hastane tasarım ve inşasının temel ilkeleri konusunda dersler gördük. Fakat Suriye’de belli açılardan farklı ihtiyaçların giderilmesi gerekiyor. Örneğin buradaki doğum oranları çok daha yüksek. Ayrıca hastanelerde kadın ve erkeklerin ayrı alanlara sahip olması da önem taşıyor. Bunların dışında çatışma ortamları hastanelerin işleyişinde farklı öncelikler doğuruyor. Sağlık alanında pek çok tanıdığı olan bir Suriyelinin çok büyük katkısı oldu. Kendisi bana ulaştırdığı çeşitli bilgi ve hastane planlarının yanı sıra Arapçadan çeviriler de yaptı. Binanın cephesini, iç mekanları ve avluları tasarlarken kültürel öğeleri göz önünde bulundurmaya ve yansıtmaya özen gösterdim. Hastanenin Suriye’de Suriyelilerce inşa edilecek olması da hastanenin büyük kabul görmesini sağlayacak bir etken.
Sarah Friede’nin modüler hastane modeli küresel dayanışma ve birliktelik için bir kilometre taşı.
Sayın Rentzsch, Sarah Friede’nin modüler hastane modeli insani yardım çalışmaları açısından nasıl bir değeri var?
Bu küçük bir devrim. “Friede Modeli” sayesinde hızlı ve kaliteli sağlık hizmetleri sunma şansına sahibiz. Üstelik kültürel ortama uygun, gerekli koşullara uygun bireysel çözümlerle, istenen büyüklük ve mekân tasarımıyla. Böylece bu alandaki insani yardım çalışmalarının beraberinde getirdiği bütün ihtiyaçlar karşılanmış oluyor. Bu tasarım aynı zamanda küresel dayanışma ve birliktelik için bir kilometre taşı çünkü bu sayede tüm insanlara temel hakları olan tıbbi hizmetlerden faydalanma imkanını sunma şansına kavuşuyoruz.
Humus’daki hastanenin inşası ne zaman başlayacak?
Finansman konusu henüz netlik kazanmadı ve ayrıntılı planlama henüz tamamlanmış değil. Önemli bir gelişmeyse Suriye’deki otoritelerin “Friede Modeli”ni uygulamaya koymaya niyetli oluşu. Ayrıca WHO’dan projenin desteklenmesine yönelik teyit almış bulunuyoruz. Bunlar halihazıra önemli aşamalar. Geriye “yalnızca” finansörlerin yönlendirici karar ve adımları kalıyor. Kesin olansa insani durum göz önünde bulundurulduğunda başka bir alternatifin olmayışı. Buradaki çeşitli ülkelerin çıkarlarından bağımsız olarak Suriye’de yardıma çok büyük ihtiyaç var.
Mali koşullar netleştiği takdirde projenin tamamlanması ne kadar sürecek?
Eğer Humus’daki proje için yeşil ışığın yarın yakılacağını varsaydığımızda açılış 2019 başında gerçekleşebilir. Genel anlamda ön aşama için bir yıl, inşaatın tamamlanması için de bir yıllık bir süreye ihtiyacımız var. Bu gerçekleştiği takdirde başka bölgelerde inşa edilecek başka hastaneler için süreç çok hızlı işleyecektir. Modüler yapı sistemi sayesinde bu süreç söz konusu bölgedeki yönetimin kendi enerjisiyle hayata geçirebileceği otomatikleşmiş bir sisteme dönüşebilir.
Bu bizim acil durum yardımı anlayışımızı da yansıtıyor: İnsani sorunların çözümü için Almanya’dan teknoloji transferi desteği. Fakat uygulama ve sorumluluğun yerel merci ve kurumlarca üstlenilmesi gerek; süreç ancak bu şekilde sürdürülebilirlik kazanır. Ben bu uygulama tekniğinin ikna ediciliği dolayısıyla başka ülkelerin de ‘Friede Modeli”ni benimseyerek uygulayacağına inanıyorum.
Sayın Friede, modüler sistemi farklı yapılara da adapte etmeyi planlıyor musunuz?
Bu konsepti okullara da uygulama fikri mevcut ama henüz kesinleşmiş bir şey yok. Öncelikle prototip tamamlanana kadar hastane projesini nihayetine erdirmeyi hedefliyoruz. Fakat bu yaklaşımın başka insani yardım projelerine de uygulanması son derece akla yatkın.
Daha fazla bilgi için: AIHD Modular System
