Genom analizi tartışmaları
Sağlıklı bir yaşam için genom analizinden faydalanmak mümkün. Fakat herkesin kendi genom analizini yapmasına izin verilmeli mi?
“Bir kişinin bünyesinin belirli hastalıklara gösterdiği istidadın yol açtığı risklerin azaltılmasında, kişinin yararına kullanılabilecek verilerin ne çok olduğunu bilseniz şaşırırdınız.” Bu sözler, biyokimya ve moleküler biyoloji uzmanı, eczacı, Prof. Dr. Theodor Dingermann’a ait. Frankfurt Üniversitesi’nde kürsü başkanı olan Dingermann, Düsseldorf’ta düzenlenecek tıp fuarı Medica 2015’te, bireyin kendi gerçekleştireceği genom analizinin sunduğu imkanlar üzerine kişisel deneyimlerini paylaşacağı bir sunum yapacak. Günümüzde, söz konusu analizin sunduğu imkanlar gerçekten etkileyici; genom analizi sayesinde bünyenin belli bir takım ilaçlara vereceği tepkinin yanısıra, aşırı şişmanlık, periodontitis, kemik erimesi, artrit, hipertansiyon, diyabet, şizofreni ya da Alzheimer hastalığı gibi hastalıklara olan istidadını da belirleyebilmek mümkün.
Uzman olmayan kişilerin yanlış yorumlama ve yanlış tanıda bulunma riski
Her ne kadar cazip bir yanı olsa da, bu uygulama tüm dünyada halen tartışılan bir uygulama. Amerikalı bir şirket, 8 yıldır internet üzerinden genom testi uygulama imkanı sunuyor; isteyenler sadece 99 dolara kistik fibrozis gibi kalıtsal hastalıklara veyahut kardiyovasküler hastalıklara, multiple skleroza ya da belli bir takım kanser türlerine olan istidadını kendi başına belirleyebiliyor. Öte yandan verilerin uzman olmayan kişilerce yanlış yorumlanması ve yanlış tanılara varılması çekinceleriyle Amerikan sağlık kurumu, iki sene önce söz konusu şirketin bireylere kendi kendilerine test yapma imkanı satışını yasaklamış bulunuyor. Bu nedenle 2015 Ekiminden beri şirket, 36 nadir hastalığa karşı, genlerinin yüksek bir riske sahip olup olmadığına dair kişiyi bilgilendiren daha genel bir test sunmakla yetiniyor. Alzheimer hastalığı ya da göğüs kanseri gibi sık görülen ağır hastalıklara ilgili olarak kişinin, bir doktor tarafından belirlenen endikasyonlar ya da tanılar olmaksızın kendi başına test yaparak yorumda bulunması ise ABD’de halen yasak.
Stuttgart’daki Marien Hastanesi Klinik Patoloji Enstitüsü Şef Doktoru Alman tıpçı Matthias Orth, bu sözde “yaşam biçimi testleri” ticaretini, tüketicilerin bu testleri internet üzerinden ya da eczanelerde, herhangi bir doktora danışmadan doğrudan satın alabiliyor olmasını şiddetle eleştiriyor: “Öncelikle bu testler üzerinden varılan sonuçların gerçekten ne kadar bilimsel temelli oldukları tahmin edilemez nitelikte. Ayrıca burada verilerin korunması meselesi de söz konusu elbette.” Kişisel genom analizi gibi bu denli hassas verilerin yanlış ellerin eline geçmesinin ne anlama gelebileceği üzerine sadece polisiye roman yazarları ya da ilerlemelere kuşkuyla yaklaşan kimseler düşünmüyor. İşverenlerin, çalıştırdıkları kimselerin, sigorta şirketlerinin ise müşterilerinin ileride geçirebilecekleri olası hastalıkları konusunda bilgilenmek isteyecekleri kesin.
Tıp fuarı Medica 16 ile 19 Kasım 2015 tarihleri arasında Düsseldorf’da
