1918’den Öğrenmek
Birinci Dünya Savaşı bundan yüz yıl önce sona erdi. 20. yüzyılın büyük felaketine ilişkin sayılar ve olgular.
Birinci Dünya Savaşı neden çıktı?
28 Haziran 1914’te Avusturya-Macaristan veliahdı Saraybosna’da vurularak öldürüldü. Bu suikast, diplomasinin kontrolü yitirmesini ve kendine özgü bir askeri dinamiği tetikledi. Bir dünya gücü olmak isteyen Almanya’nın bunda vahim ve büyük bir sorumluluğu vardı. Bu, Almanya, Avusturya-Macaristan, Bulgaristan ve Osmanlı İmparatorluğu’nun hemen hemen tüm Avrupa ülkelerine ve ABD’ye karşı savaştıkları Birinci Dünya Savaşı‘nın başlangıcı oldu.
Birinci Dünya Savaşı’nı daha önceki savaşlardan farklı kılan şey nedir?
Birinci Dünya Savaşı; makineli tüfekler, tanklar, uçaklar ve denzialtılarla, lav silahları ve zehirli gazla insanların kitlesel biçimde yok edildikleri ilk endüstriyel savaştı.
Ne kadar savaş kurbanı vardı?
Yaklaşık dokuz milyon asker hayatını kaybetti. O zamana kadar Avrupa’daki hiçbir savaş bu kadar çok sivil kurban almamıştı: Sivil kurban sayısının altı milyon olduğu tahmin ediliyor. 1918 yazında Almanya’nın yenilgisi kaçınılmazdı. Deniz kuvvetlerinin ekim ayında bir kez daha denize açılması söz konusu olduğunda, bahriyeliler ayaklandılar. Bu, 9 Kasım’da Berlin’e ulaşacak olan devrimin sinyaliydi. Daha aynı gün cumhuriyet ilan edildi, Alman İmparatoru II. Wilhelm tahtını bırakmak zorunda kaldı.
Söz konusu, 2018’de neyi dikkate almak zorunda olduğumuzu 1918’den öğrenmektir.
1918’den ne öğrenilebilir?
11 – 12 Ekim 2018 tarihlerinde Dışişleri Bakanlığı’nda yapılacak olan uluslararası bir konferansta bilim, siyaset ve medyanın tanınmış temsilcileri Birinci Dünya Savaşı’nın bitimi, sonuçları ve içinde yaşadığımız zaman için anlamı hakkında tartışacaklar; tartışma, tarihsel bakıştan güncel çatışmalara ve olası barışçıl çözümlere kadar uzanan geniş bir alanı kapsayacak. Berlin Özgür Üniversitesi Çağdaş Tarih Profesörü ve sempozyum projesinin yöneticisi Oliver Janz, „Bu konferansın yapısını oluşturan ana sorular, içinde bulunduğumuz zamanı aşıyor. Söz konusu, 2018’de neyi dikkate almak zorunda olduğumuzu 1918’den öğrenmektir“ diyor.
Birbiriyle uyuşmayan anlatımlar günümüzdeki siyasi sorunlar açısından ne anlam taşıyor?
Savaşın hemen sonrasından günümüze kadar uzanan hangi gelişme çizgileri var? Hangi güncel sorun ve krizler o dönemlere kadar uzanıyor? „Her şey, Birinci Dünya Savaşı’na ve bundan 100 yıl önceki bitimine ilişkin hatırlananların çok farklı ulusal parkurlarda seyrettiğine işaret ediyor” diyen tarihçi Janz, Almanya’da bu yenilginin ve Versay Barış Antlaşması’nın nasyonal sosyalizm felaketine giden yolun kilometre taşları olarak görüldüğü saptamasında bulunuyor. ”Başka ülkelerde her şeyden önce hak ve özgürlük uğruna verilmiş meşru bir savaşta kahramanca verilen kurbanlar sayesinde ulaşılmış bir zafer, kimi diğer ülkelerde ise öncelikle ulusal bağımsızlığın elde edilmesi ve ülkeyi bağımsızlığa götüren, bu savaş sonrası savaşlar hatırlatılır” diyor. Birbiriyle uyuşmayan bu anlatımlar, günümüzdeki sorunlar açısından ne anlam taşıyor, farklı ulusal deneyimler dikkate alındığında da birlikte ders çıkarmayı mümkün kılan kesişme noktaları ve kesitler nerede bulunuyor?
