2014 – Anmalar yılı
2014 yılı üç önemli tarihi olayın yıl dönümünde bu olayları anma için fırsat sunuyor.
İçinde bulunduğumuz 2014 yılı üç önemli tarihi olayın birden önemli birer yıldönümü denk gelmesiyle önem kazanıyor. Her üç olay da Alman Tarihi’ni derinden etkiledi ve bu olaylarda ülkenin oynadığı rol ve bundan doğan sorumluluklarla yüzleşme süreci Almanya’da çok kapsamlı bir şekilde yürütüldü. 100 yıl önce 14 Ağustos 1914 tarihinde Avrupa’da Birinci Dünya Savaşı patlak verdi. Kimyasal silahlar, panzerler ve makinalı tüfeklerle dünyanın bu ilk endüstriyel savaşı o gün dek tahayyül edilememiş bir vahşetle kıtanın alışılagelmiş düzenini alt üst etti. Savaş tüm dünyada 17 milyon insanın hayatına maloldu. Bu dönemde ortaya çıkan dinamik her ne kadar önlenemez bir doğal felaket değil de insan kaynaklı olsa da sıklıkla “20. Yüzyılın en büyük felaketi” olarak anıldı. Savaşın 1918’de sona ermesiyle Almanya’da monarşi yıkıldı ve Almanya’nın ilk demokrasisi böylece doğdu. Fakat Versaille Barış Antlaşması’nın imzalanmasının üzerinden henüz on beş yıl geçmişken Weımar Cumhurıyeti başarısızlığa uğradı ve bunu Nasyonal Sosyalistlerin yükselişi ve iktidara gelişi izledi.
Almanya’da Birinci Dünya Savaşı’nın anılması genellikle Almanya’nın 1 Eylül 1939’da Polonya’yı işgal etmesiyle başlayan İkinci Dünya Savaşı, Hitler’in diktatörlüğü altında yaşanan uygarlık kırılmasıyla ve insanlık suçu Holokost’la çakışır. Almanya’nın doğu ve batı olarak ikiye ayrılması da İkinci Dünya Savaşı’nın sonuçlarından biriydi. Bu bölünme çeyrek asır önce aşıldı. Böylece 2014 yılında anılacak üçüncü büyük olay da tarihi bir parçası haline geldi: Doğa Almanya’da (Demokratik Almanya Cumhuriyeti) gerçekleşen barışçıl devrim ve 9 Kasım 1989’da Berlin Duvarı’nın yıkılması. Yıldönümlerinin yılı olan 2014 bu özelliğiyle 20. Yüzyıl tarihiyle, dünya savaşlarının arka planını ve sonuçlarını yeniden ele almaya yönelik pek çok fırsat sunuyor. Tüm yıl boyunca pek çok tartışma oturumu, sergi ve projeler gerçekleştirilecek ve çeşitli araştırmalar yürütülecek. Bu bağlamda günümüze ve ilerisine de eğilinecek: Pek çok ülkede siyasi bir ilke olarak kendini gösteren ve dünya savaşlarının yol açtığı felaketlerden doğan bir olgu olarak çokulusluluk da ele alınıyor.
28 ülkenin üyesi olduğu ve bu ülkelerin barış içerisine birlikte yaşadığı Avrupa Birliği’nin başarı öyküsü de tarihi olayların bir sonucu. Federal Dışişleri Bakanı Frank-Walter Steinmeier de “1914 – Diplomasinin Çöküşü ve Yararları” başlıklı makalesinde isabetli bir şekilde dile getirdiği üzere bugün Avrupalılar arasında güçlünün hukuku değil hukukun gücü hüküm sürüyor. Dünyanın her yerinde bunun geçerli olmadığı gerçeği de bu anmalar yılında hatırlanacak.
Janet Schayan
Etkinlikler
Anma ve hatırlama
Web sitesinde, arka plana ilişkin bilgilendirmelere ve geçmişin hatırlanmasına hizmet eden mekanlar ve anma etkinlikleri hakkında bilgiler veriliyor.
www.bundesregierung.de/gedenken
Birinci Dünya Savaşı’nın 100. Yılı
Alman Savaş Mezarları Bakım Birliği, yedi ülkede anma yılı çerçevesindeki projelere ve sergilere yönelik bilgilendirme yapıyor.
www.100-jahre-erster-weltkrieg.eu
Europeana 1914-1918
Binlerce belgeyi ve bireysel anı eşyasını kapsayan zengin bir kaynak.