Uczyć się z doświadczeń roku 1918
100 lat temu zakończyła się I wojna światowa. Liczby i fakty dotyczące prakatastrofy XX wieku.
Dlaczego wybuchła I wojna światowa?
28. czerwca 1914 następca tronu Austro-Węgier został zastrzelony w Sarajewie. Zamach doprowadził do eskalacji stosunków dyplomatycznych i własnej dynamiki militarnej. Niemcy, które aspirowały do roli potęgi światowej, ponosiły za to dużą i współdecydującą odpowiedzialność. To był początek I wojny światowej, podczas której Niemcy, Austro-Węgry, Bułgaria oraz Imperium Osmańskie walczyły przeciwko prawie wszystkim państwom Europy, a później również przeciwko USA.
Na czym polega różnica między I wojną światową a wcześniejszymi wojnami?
I wojna światowa była pierwszą wojną przemysłową w Europie, podczas której ludzie byli masowo niszczeni przy użyciu karabinów maszynowych, czołgów, samolotów i łodzi podwodnych, miotaczy ognia i gazu trującego.
Ile było ofiar?
Około dziewięciu milionów żołnierzy straciło życie. Jeszcze nigdy wcześniej wojna w Europie nie pociągnęła za sobą tak wiele ofiar cywilnych: ich liczba szacowana jest na sześć milionów. Latem 1918 roku klęska Niemiec była nieunikniona. Kiedy w październiku marynarka wojenna miała wypłynąć jeszcze raz, wybuchł bunt marynarzy. To było sygnałem rozpoczęcia rewolucji, która dotarła do Berlina 9. listopada. Jeszcze tego samego dnia została proklamowana republika, a cesarz niemiecki Wilhelm II musiał abdykować.
Chodzi o to, żeby z doświadczeń 1918 wyciągnąć wnioski odnośnie tego, nad czym trzeba się zastanowić w 2018.
Czego można nauczyć się z doświadczeń 1918 roku?
Na międzynarodowej konferencji w niemieckim Ministerstwie Spraw Zagranicznych w dniach 11. i 12. października 2018 znamienici międzynarodowi przedstawiciele świata nauki, polityki i mediów będą dyskutować na temat zakończenia I wojny światowej, jego skutków i jego znaczenia dla współczesności. Zatoczą przy tym szeroki łuk zaczynając od aspektów historycznych, a kończąc na dyskusji na temat aktualnych konfliktów i możliwości rozwiązań na rzecz pokoju. Oliver Janz, profesor Katedry Historii Nowożytnej Wolnego Uniwersytetu Berlińskiego i kierownik projektu, powiedział: „Pytania przewodnie, które nadają tej konferencji strukturę, mają korzenie w teraźniejszości. Chodzi o to, żeby z doświadczeń 1918 wyciągnąć wnioski odnośnie tego, nad czym trzeba się zastanowić w 2018.”
Jakie znaczenie mają dywergujące doświadczenia dla aktualnych politycznych problemów?
Które linie rozwojowe prowadzą od okresu bezpośrednio po wojnie aż do naszej współczesności? Które z aktualnych problemów i kryzysów mają swoje korzenie w tamtych czasach? „Wszystko wskazuje na to, że pamięć o I wojnie światowej i jej zakończenie przed 100 laty ma bardzo różne narodowe aspekty”, mówi Janz. W Niemczech klęska i Wersalski traktat pokojowy postrzegane są jako kolejne kamienie milowe na drodze do katastrofy narodowego socjalizmu, stwierdza historyk. „W innych państwach żywa jest przede wszystkim pamięć o zwycięstwie, odniesionym w pełnej bohaterstwa i poświęcenia, prawnie uzasadnionej walce na rzecz prawa i wolności; a znów w innych krajach żywa jest przede wszystkim pamięć o zdobyciu narodowej niezależności i o następujących po tej wojnach, które do niej doprowadziły.” Jakie znaczenie mają dywergujące doświadczenia dla aktualnych politycznych problemów, gdzie znajdują się punkty styczności i wspólna płaszczyzna, które po uwzględnieniu różnych narodowych doświadczeń mimo wszystko umożliwiają wspólne wyciąganie wniosków?
