Ortak dil olarak dikiş

Nitelikli iş gücü açığı mı? Frankfurt’ta moda tasarımcısı ve terzi Claudia Frick ihtiyacını olağanüstü bir yöntemle karşıladı ve bu bir başarı modeline dönüştü.

Frankfurt am Main’deki büyük, aydınlık “Stitch by Stitch” atölyesinin destansı bir tarafı var. Sadece kumaş toplarının ve ipliklerin üst üste yığıldığı, model kalıplarının temiz ve düzenli bir şekilde elbise askılıklarına asıldığı ve kadınların vızıldayan dikiş makinelerinin üzerine eğilmiş güzel ve giyilebilir şeyleri ürettiği şaşaa sayesinde değil. Burada yaşananlar bir kurbağa krala veya çizmeli kediye benzer biçimde olağan dışı: Almanya’da meslek eğitimi almış terzilerin küçük moda markaları ve tasarımcılar için 500 adete kadar örnek parçalar ve seriler üretiyor olması.

Stitch-by-Stitch genel müdürü Claudia Frick de bu deneyimi yaşamış. 2015 yılında moda tasarımcısı ve terzi olarak kendi moda markası “Coco Lores“ için Almanya’da kendisi için kıyafet parçaları üreten nitelikli iş gücünün bulunduğu bir atölye aradığında, bir yer değil bir pazar boşluğu buldu. Böylece 1960’lı ve 1970’li yıllarda olduğu gibi – yani ara ustalık işletmelerinin bulunduğu, bölgesel çalışan ve küçük seriler üreten – arada sırada sadece on parça da üreten ama 500 adet ve üzerine de çıkabilen bir atölye için ana fikir ortaya çıktı. Sadece son kullanıcılar için değil, satıcılar için de.

Adil işçiliğe ve meslek eğitimine erişim

Bugün 52 yaşındaki kadın 2015 yılında televizyonda sığınmacı zanaatkâr insanlar ile ilgili bir program görüyor. Sosyal girişimci ve iletişim tasarımcısı Nicole van Alvensleben ile birlikte bir terzi imalathanesi kurmaya karar veriyor. Hedef, terzi zanaatında nitelikli iş gücüne dair tedarik boşluğunun kapatılması. Aynı zamanda sığınmacı ve göç deneyimine sahip kalifiye terzilerin Almanya’da adil işçiliğe ve meslek eğitimine erişimini kolaylaştırmak. Yani halihazırda memleketlerinde bu alanda çok iyi eğitim almış olan kadınlar. “Terzilik, Almanya’ya gelen birçok sığınmacının veya göçmenin geldikleri ülkelerde çok yaygın ve çoğu zaman da çok üst düzeyde” diyor Claudia Frick.

Bu özellikle de, ailesi henüz 1980’li yıllarda İran’a göç etmiş olan Afganistan kökenli Reyhane Heidari’de kendini gösteriyor. 

Claudia Frick: “Şimdiye kadar bu kadar yetenekli ve becerikli birini hiç görmemiştim. O bir usta seviyesinde.” Henüz 13 yaşındayken İran’da terzi olarak çalışmış olan Reyhane Heidari mutlaka bir diploma almak istiyordu. 2020 yılında ikili eğitimi döneminin en iyisi olarak iftiharla tamamlıyor. Kalfalık eseri: Couture kalitesinde tersten bir kadın silüetine sahip asimetrik bir kıyafet. Bir kız annesi 32 yaşındaki kadın, meslek eğitimindeki en büyük engelin meslek becerisinden ziyade dilin oluşturduğu meydan okuma olduğunu söylüyor. “Pratik açıdan hiçbir sorunum yoktu. Bunu yapabileceğimi biliyordum. Teori kısmında çok çalışmam gerekti.”

Her fırsatta Almanca çalışmak

Büyük bir adım. Çünkü başlarda sevimli bir “Hallo!” kelimesinden fazlası pek mümkün değildi. Fakat Reyhane Heidari ile Claudia Frick yine de anlaşabilmiş. “Bir bluz Afganistan ve Venezuela’da aynen Almanya’daki gibi dikiliyor. Plise, iplik akışı, dikiş payı – Terzilik zanaati ortak bir dil gibi.” “Stitch by Stitch“in sistematik bir şekilde kurduğu bir temel taşı. Örneğin atölyeyi kuruluşundan bu yana haftada bir kez gönüllü olarak ziyaret eden ve Almanca desteği sağlayan okutman Rainer Vollmar gibi. Claudia Frick ve Nicole van Alvensleben’in ayrılmasından sonra genel müdürü temsil eden Nadja Losse, Afganistan, Etiyopya, Suriye, Venezuela ve Ukrayna’dan gelen çalışanları, iş esnasında da her fırsatta Almanca bilgilerini geliştirmeleri ve alıştırma yapmaları konusunda cesaretlendiriyor. “Hedefli olarak gündelik durumları çalışıyoruz. Örneğin telefonla yemek sipariş etmek. Bu stresli olduğundan genellikle kaçınılıyor.” Atölyedeki bir kara tahta üzerinde terzi zanaatına dair sözcükler bulunuyor.

Etkileyici başarılar gösteren bir tutarlılık. Örneğin Ukrayna’dan gelen Tetiana Korenivska’da. Kendisi ülkesinde kesim tasarımcısı ve tekniker lisans eğitimi almış ve bu alanda çalışmış. Onun bilgi birikimi büyük bir zenginlik, diyor Claudia Frick. “Onu kazanabilmemiz büyük bir şanstı.” 2023 yılından beri Almanya’da yaşayan, üç çocuk annesi ve 18 kişiden oluşan Stitch-by-Stitch ekibinin bir parçası olan 45 yaşındaki Tetiana Korenivska ekliyor: “Mesleğimi seviyorum, çünkü sürekli yeni bir şeyler öğreniyorum. Asla sıkıcı olmuyor. Her zaman yeni bir malzeme, yeni bir işçilik söz konusu.
Bazen bir şeyin nasıl çalışabileceği üzerine uzun süre düşünmem gerekiyor. O zamanlarda sanki hiçbir şey yapmıyor gibi gözükürüm. Ama ben çalışıyorum!” Gülüyor. Atölyenin etki alanını ve sipariş durumunu genişletmek için Claudia Frick ile birlikte yeni ürün fikirleri geliştiriyor.

Ödüllü kurucu

“Stitch by Stitch” – bu arada 2017 ‘de Hessen Kurucu Ödülü ile de ödüllendirilmiş – Frankfurt Çalışma Programı’nın kaynaklarıyla Frankfurt şehri tarafından da desteklenen “Kayıtlı dernek hukuki statüsüne sahip kamu yararına çalışan ve sürdürülebilir bir Social Business. Çünkü göç ve sığınmacı deneyimine sahip kadınlara bir perspektif sunuyor ve adil çalışma ile meslek eğitimi yerleri sunuyor. Nadja Losse: “Biz artık opera atölyeleri ile birlikte Frankfurt ve Rhein-Main Bölgesi’nde terzilik alanında en büyük meslek eğitimi noktalarından birisiyiz.“

Fakat atölye işletme açısından da zanaat kalitesine sahip bir boşluğu dolduruyor ve tabii ki bunu serbest piyasada sürekli olarak kanıtlamak zorunda. İşletmeler ve organizasyonlar için sipariş işlerinin yanı sıra ileri dönüşüm ve geri dönüşüm alanında ve “Stitch“ markasını taşıyan kendi ürünleriyle de. Düşük ücretlerle adı kötüye çıkmış olan ve o nedenle ağırlıklı olarak düşük ücretli ülkelere odaklanan bir sektörde tüm bunları yapabilmek kolay iş değil. Yine de Claudia Frick ve Nadja Losse’ye göre terzilik aynı anda birçok rekabet avantajı sağlıyor: mükemmel kalifikasyon, üretimde yüksek kalite ve kadınların beraberinde getirdiği kültürel çeşitlilik.

“Made in Germany“ için büyük sahne

Bir diğer artı: atölyenin büyük makine stokunun kanıtladığı teknik bilgi birikimi. Özellikle Jersey konusunda – bilindiği gibi zor işlenebilen bir kumaş. Komplike malzemeler ve teknik püf noktaları konusunda uzmanlaşmış Reyhane Heidari, benim için sorun değil, diyor. Az önce özel bir dikiş makinesindeki bir sorun için bir çözüm keşfetmiş. Gerçek bir uzman işte. Her gün “Made in Germany“nin sahneye büyük bir şekilde çıkmasını sağlayan diğer meslektaşları gibi.