„Mogę mówić, co chcę”.

Powiedz, co myślisz. Odkrywaj to, czego chcesz. Twórz sztukę taką, jaką lubisz: Każdy w Niemczech posiada takie prawa, które są podstawą demokracji – i są chronione przez Ustawę Zasadniczą. Poznaj młodych ludzi z Niemiec, którzy opowiadają o tym, jak na wiele sposobów doświadczają tej wolności. 

Czasami życie układa się inaczej, niż chciałaby tego nasza mama. I tak też było w przypadku Assane Badiane: „Studiowałem biznes międzynarodowy, ponieważ sama nazwa kierunku brzmiała dobrze. Możesz powiedzieć to swojej mamie, a ona pomyśli sobie: „Mojemu synowi się udało”. W 2022 r. wraz ze swoją dziewczyną wziął udział w Open-Mic-Comedy-Show. W programach tego typu biorą udział amatorzy i profesjonalni komicy, którzy chcą wypróbować swój nowy program sceniczny lub zdobyć doświadczenie na scenie. Assane poznał prezentera tego wydarzenia i jeszcze tego samego wieczoru spontanicznie dano mu możliwość wystąpienia w nim. „Zapytał mnie, czy mam program – nic nie miałem, więc po prostu go okłamałem”, przyznaje Assane ze śmiechem. Pomimo to jego występ okazał się sukcesem. „Od razu zdałem sobie sprawę, że to coś dla mnie”, wspomina. Po drugim występie Assane rzucił studia i poświęcił się swojej nowej pasji: komedii. Kiedy powiedział swojej mamie, że od teraz chce pracować jako komik, w odpowiedzi usłyszał: „Proszę, nie rób tego, to nie jest praca!”. 

Życie między pociągiem a sceną 

Ale Assane nie zrezygnował ze swoich marzeń. „Pierwszy rok był trudny”, mówi. W każdy weekend podróżował ponad trzy godziny pociągiem ze swojej rodzinnej wioski do Hamburga. W rzeczywistości pierwszy rok swojej nowej kariery spędził głównie, podróżując pociągiem. Podróżował od miasta do miasta i występował wszędzie tam, gdzie ludzie chcieli go oglądać. Nie było to dochodowe zajęcie. „Czasami za występ dostawałem 50 euro, za które natychmiast kupowałem bilet na pociąg”, mówi. Dodatkowo zarabiał pieniądze jako kelner.  

Assane pracuje na pełny etat jako komik dopiero od 2024 r. Obecnie można go spotkać na wielu wydarzeniach komediowych. W 2023 r. zdobył kilka nagród. Od sierpnia 2023 r. w podcaście Assane rozmawia ze swoim kolegą komikiem Freddym Ekué o wszystkim, co sprawia, że życie jest ekscytujące: o sprawach codziennych, kulturze i kwestiach społecznych. Na 2025 r. Assane zaplanował swoją pierwszą trasę komediową po Niemczech. Podczas występów opowiada anegdoty z własnego życia. „Na scenie mówię w ten sam sposób, w jaki rozmawiam z moją dziewczyną”, wyjaśnia.  

Jak wolność słowa i wolność artystyczna chronią komedię i satyrę 

Assane najbardziej docenia wolność, jaką ma jako komik w Niemczech. „Mam swobodę wychodzenia na scenę i mówienia tego, co chcę. To niesamowite”, mówi. Jest jednak jedna zasada, która dotyczy również komików: „Im trudniejszy temat, tym lepszy musi być żart, jeśli chcesz go opowiedzieć na scenie”, powiedział kiedyś Felix Lobrecht, jeden z najbardziej utytułowanych niemieckich komików.  

W Niemczech komedia i satyra są chronione przez podstawowe prawa wolności słowa i wolności artystycznej, które są zapisane w Ustawie Zasadniczej. Ustawa Zasadnicza pozwala artystom również na tworzenie prowokacyjnych lub krytycznych treści bez cenzury ze strony państwa. Obejmuje to także ostrą krytykę polityków, warunków społecznych lub instytucji. „Nieograniczona wolność osobista pozwala mi rozwijać się tak swobodnie, jak chcę. Nie ma tematów tabu, nie ma niczego, czego nie wolno powiedzieć”, mówi Assane.  

Także Federalny Trybunał Konstytucyjny jest tego zdania. Wielokrotnie podkreślał, że wolność artystyczna musi być szczególnie chroniona, ponieważ spełnia ważną funkcję społeczną, na przykład jako środek krytyki i refleksji. W kilku wyrokach Trybunał potwierdził, że satyra jest istotną częścią debaty politycznej i społecznej i musi być objęta szczególną ochroną. 

Komedia i demokracja 

Istnieją jednak ograniczenia, które są określone również przez prawo. Obejmują one zniesławienie i oszczerstwo. Mają one zastosowanie, gdy satyra nie jest już używana jako forma sztuki, ale ma na celu krzywdzenie ludzi. 

Oprócz roli formatu rozrywkowego komedia spełnia również określony cel społeczny. „Wierzę, że humor odgrywa bardzo ważną rolę w demokracji”, mówi Assane. Dla niego komedia to idealny sposób na poruszanie ważnych społecznie tematów bez wielkiej debaty. Uważa również, że na komikach spoczywa wielka odpowiedzialność, jeśli chodzi o obronę wolności słowa. „Wolność jest najważniejszym dobrem dla mnie jako komika. Aby zachować wolność słowa, ważne jest, aby nie dać się ograniczyć na scenie.”