Pro & Contra
Daha az çalışıp daha sağlıklı yaşamak mı?
Yazar Sara Weber haftada dört gün çalışmayı mantıklı ve uygulanabilir görüyor. Çalışma uzmanı Veit Hartmann ise şüpheli.
Pro
Sara Weber Alman-Amerikan bir yazar ve özellikle çalışmanın geleceği üzerine de çalışıyor.
Contra
Veit Hartmann Düsseldorf’taki ifaa’da – Uygulamalı Çalışma Bilimleri Enstitüsü e.V. – bilimsel çalışan.
Haftada dört gün çalışmak daha mutlu eder mi?
Araştırmalara göre kesinlikle: Çalışanların haftada dört gün çalıştığı ülkelerden biliyoruz ki çalışanlar daha az stres yaşıyor ve nadiren hastalanırken, üretkenlik ve şirketlerin cirosu eşit kalıyor veya artıyor. Burada önemli olan haftalık çalışma süresinin azalması ve tam ücret dengelemesinin olduğu gerçek bir haftada dört günlük çalışma. Bu nedenle kısaltılmış tam zamanlı mesai kavramını tercih ediyorum.
Memnuniyet, çalışanların böyle bir modelden ne beklediğine ve bunların karşılanabilir olup olmadığına bağlı. Öncelikle hangi modelin ne gibi avantajlar ve dezavantajlar getireceğini ve bir uygulamanın ne kadar gerçekçi olduğunu temkinli bir şekilde yansıtmak gerek. Pek çok durumda üç günlük bir hafta sonundan ve pazartesiden perşembeye ya da salıdan cumaya kadar olan bir çalışma haftasından oluşan ideal tipik bir hayelden vazgeçmek gerekir. Genellikle bu, çalışma organizasyonuyla ilgili nedenlerle pek mümkün olmuyor çünkü bu model pek çok çalışan tarafından istenirken işletmeler tüm çalışanların bu isteğini karşılayabilecek durumda değil.
Haftada dört gün çalışma iş-yaşam dengesini iyileştirir mi?
Evet. Kısaltılmış tam zamanlı mesai iş dışındaki yaşam için daha fazla alan yaratır. İnsanlar arkadaşlarına, ailelerine, hobilerine ve spora daha fazla enerji ve zaman ayırır. Ayrıca haftada dört gün çalışma, ev işlerinin de daha adil bölünmesini sağlıyor çünkü erkekler çocuk bakımını ve ev işlerini daha fazla üstleniyor.
Haftada dört günlük çalışma her bir çalışanın iş-yaşam dengesini iyileştirmesine katkı sağlayabilir. Fakat bir izin günü daha eklenmesi gerçekten de umulan özgürlük alanını sunar mı ve bu gerçekten de dinlenmek için kullanılır mı? Ya da dört güne sıkıştırılmış ya da daha uzun çalışma saatleri yüzünden ters etkiler beklenir mi?
Haftada dört gün çalışma üretkenliği olumsuz etkiler mi?
Doğru biçimde düzenlendiğinde hayır. Çalışanlarla birlikte yeni bir yapı geliştirmek önemli: Hangi görevler ortadan kaldırılabilir, hangi toplantılar iptal edilebilir? Konsantre çalışma için alan yaratılabilir mi? Bürokrasiyi azaltmak için teknoloji kullanılabilir mi? Mesailer nasıl yeniden düzenlenebilir? Bu planlama haftada dört günlük çalışmanın tüm taraflar için kazançlı olarak uygulanması için ilk adım.
Haftada dört günlük çalışma hakkındaki tartışmalar (özellikle de ücretlendirme sabit kalırken haftalık çalışma saatinin azaltıldığı modelde) genellikle verimlilik artışına dayanıyor. Artan verimlilik azalan haftalık çalışma saatiyle dengelemeli ve ücretin azalmamasını meşrulaştırmalı. Fakat haftada dört günlük çalışmaya yönelik şimdiye kadarki çalışmalar ve saha araştırmaları üretkenliğin ölçümüne yönelik güvenilir kriterler çok az ya da hiç yok. Sonuçlar daha ziyade çalışanların ve amirlerin subjektif algılarına dayanıyor ve değerlendirme için güvenilir bir temel oluşturmuyor.
Refahımızı korumak için daha az değil de daha çok çalışmamız gerekmez mi?
Daha verimli çalışmamız gerekir fakat üretkenlik sadece zamanla ölçülmez. Dinlenmiş ve işini mantıklı şekilde organize eden bir kişi daha verimli çalışabilir. Çalışma süresinin geniş çapta azaltılmasının mümkün olduğunu tarihten biliyoruz: 1960’lı yıllarda haftada beş gün çalışmanın yürürlüğe girmesiyle ekonomik performansta herhangi bir düşüş görülmedi.
Soru, herkesin uzun bir hafta sonu olduğu için toplumun sinema, tiyatro ve restoran gibi hizmetlerin yanı sıra polis ve itfaiyenin cuma günü hizmet vermemesini kaldırabilecek durumda olup olmaması. Ayrıca: İşletme ve süreç zincirlerinin kesintiye uğramasının, yani tedarik kesintilerinin yan etkileri neler olabilir? Nüfus azalmasında ve nitelikli iş gücü eksikliğinde bu kesintiler nasıl dengelenecek?
Haftada dört gün çalışma tüm işlerde uygulanabilir mi?
Kesinlikle! Tabi ki her yerde işletme bir gün daha kapalı tutulamaz fakat buna gerek de yok. Sonuç olarak pek çok işte insanlar farklı çalışma saatlerinde çalışıyor. Mesela bakım işinde çalışma yükü çok fazla, sıklıkla vardiya sistemiyle çalışılıyor. Bu, pek çok çalışanın yarı zamanlı çalışmasının ve daha az kazanmasının bir nedeni. Tam maaş dengelemesinin olduğu haftada dört gün çalışma modeli bu iş gücünün sağlığını korur ve çalışanlar daha az hastalanarak izin almadığı veya çalışma sürelerini kısaltılmış tam zamanlı çalışmaya yükseltecekleri için nitelikli iş gücü eksikliğini azaltabilir.
Teoride pek çok işte haftada dört gün çalışma düşünülebilir ve bazı işletmelerde uygulanabilir bile. Belirli sektörler de diğerlerine kıyasla haftada dört gün çalışmaya daha uygun. Son olarak yarı zamanlı çalışma modelleri kapsamında farklı haftada dört gün çalışma varyasyonları zaten mümkün olduğu ve yasal olarak da güvence altında olduğu için asıl meselenin para olup olmadığı sorusu kalıyor. Fakat daha düşük kullanım bunun bir çözüm olduğunu göstermez.