Duvar sonrası Almanya
Dönem muhasebesi: 30 yılda pek çok şey normalleşti, ama farklar ortadan kalkmadı.
Almanya’yı ikiye bölen sınırın ortadan kalkmasının ilk aylarda yarattığı coşkuyla pek çok gözlemci iki devletin ve onların ekonomik sistemlerinin kaynaşması konusunda daha sonra yaşanacak gerçek duruma kıyasla daha iyimser düşüncelere sahiptiler. Yavaş ve zahmetli bir süreç yaşandı ve gelinen son noktada da tümüyle bütünleşmiş bir Almanya ortaya çıkmadı. Başlangıçta DAC’nin (Demokratik Almanya Cumhuriyeti) ekonomik potansiyeli gerçekte olduğundan çok daha yüksek varsayıldığı için sürecin ekonomik zorlukları yeterince tahmin edilemedi. Daha sonraları ise DAC sisteminin insanların zihniyetlerinde bıraktığı izler yeterince dikkate alınmadı; yeni başlangıcın büyüsü dağıldığında da pek çokları hızla bir nostalji havasına girdi. Bugün de bu sorun devam ediyor, DAC’nin dağılmasından sonra kendi yaşam birikimlerinin değersizleştiği yaşayarak görenlerin memnuniyetsizliğine verilmiş tatmin edici bir cevap yok. Duvar’ın yıkılışının 30 yıl sonrasında bütünleşmenin maddi sorunları büyük ölçüde çözülmüş durumda; ama sosyal zihniyet ve siyasi kültür farkları ortadan kalkmadı.
Muhtemelen bu durumu uzun vadede, belki de her zaman için kabullenmek gerekiyor; sonuçta Batı Almanya’nın kuzey ve güney bölgeleri arasında da siyasi temel yaklaşımlar açısından önemli farklar var (eski haliyle Federal Almanya’da da vardı). Bu anlamda Doğu Almanlar da siyasi tarz bakımından üçüncü bir zihniyet grubu olarak bütüne eklenmiş oldu. En azından birleşik Almanya’ya sükunetle bakan, kamuoyu araştırmacıları tarafından sürekli öne çıkarılan Doğu-Batı farklarını kendine çok dert etmeyen yaklaşım için böyle. Avrupa‘da ulus devletleşme aşamasına gecikmeli olarak dahil olan Almanya öteden beri güçlü yerel farklılıklar sergileyen bir ülke oldu. Bu da şimdilik değişmeyecek.
Almanya öteden beri güçlü yerel farklılıklar sergileyen bir ülke oldu
Doğu Almanlarla birlikte görüşler yelpazesine, göçe olumsuz bakan, yer yer yabancı, ağırlıklı olarak da İslam karşıtlığı sergileyen bir bakış ve seçmen davranışı eklenmiş olsa bile, Almanya bu açıdan Avrupa’da özel bir konuma yerleşmiş olmuyor; daha ziyade söylenebilecek şey Almanya’nın, Avrupa’daki genel bir eğilim olarak gelişme gösteren sağ popülist parti ve hareketlerle kıyaslandığında, bu hareketlerin Almanya’da hiçbir eyalette iktidar ortağı olamadığıdır. Avrupa geneliyle birlikte düşünüldüğünde Almanya normalleşmiş durumda denebilir, bu süreçte siyasi istikrar eskiye göre zayıflamış ve gelecekte eyalet hükümetlerinin oluşumunda daha büyük zorlukların yaşanma ihtimali yükselmiş olsa bile.
Değişen önemli bir şey ise Almanya‘nın Avrupa Birliği içindeki ekonomik ağırlığının ve siyasi sorumluluğunun artması oldu. Fransa, İtalya ve Büyük Britanya daha önce Almanya’yla ekonomi ve nüfus durumu bakımından yaklaşık aynı konumdayken, bu durum 1990’dan itibaren önemli ölçüde değişti: Şimdilerde Almanya AB’nin açık arayla en büyük nüfuslu ve ekonomisi en güçlü ülkesi konumunda. Federal Hükümet bu gelişmeyle birlikte artan etkisini kullanma konusunda geri duruyor ve yeni rolünü, ağırlığını koyarak sonuç almaktan ziyade, artan sorumluluk olarak yorumluyor. Yakın gelecekte de bu açıdan bir şey değişmeyeceği tahmin edilebilir, Almanya dış ve güvenlik politikası açısından daha etkin hareket etmesi yönündeki taleplere uygun faaliyetler gerçekleştirecek olsa bile.
Yazar: Prof. Dr. Herfried Münkler Almanya’nın en etkili siyasetbilimcilerinden biri. 2018 Ekiminde emekliye ayrılmadan önce Berlin’deki Humboldt Üniversitesinde öğretim üyesiydi.
You would like to receive regular information about Germany?
Subscribe here:
