I wojna światowa

Dopiero w październiku 1918 roku, kiedy nie było już wątpliwości co do klęski Niemiec w I wojnie światowej, nastąpiła decydująca zmiana w konstytucji, uzależniająca pozycję kanclerza Rzeszy od zaufania Reichstagu. Parlamentaryzacja miała skłonić zwycięskie demokracje zachodnie do ustalenia łagodnych warunków pokojowych i zapobiec oddolnej rewolucji. Chociaż nie osiągnięto obu celów, przeciwnikom demokracji nietrudno było odtąd piętnować ustrój parlamentarny jako „zachodni” i „nieniemiecki”.

Oddolna rewolucja wybuchła w listopadzie 1918 roku, ponieważ postulaty rewolucji październikowej pozostały tylko na papierze. Wojsko w dużej mierze nie było bowiem gotowe do podporządkowania się politycznemu przywództwu odpowiedzialnego przed parlamentem kierownictwa Rzeszy. Niemieckiej rewolucji 1918/1919 nie można jednak zaliczyć do wielkich lub klasycznych rewolucji w światowej historii. Niemcy około 1918 roku były już zbyt „nowoczesne”, by można było dokonać radykalnego politycznego i społecznego przełomu w rodzaju rewolucji francuskiej roku 1789 lub rosyjskiej rewolucji październikowej 1917 roku. W kraju, który równo od półwiecza posiadał na płaszczyźnie narodowej powszechne, równe prawo wyborcze dla mężczyzn, nie chodziło u ustanowienie rewolucyjnej dyktatury wychowawczej, lecz jedynie o zwiększenie demokracji. Konkretnie oznaczało to wprowadzenie prawa wyborczego dla kobiet, demokratyzację prawa wyborczego w poszczególnych państwach, powiatach i gminach, pełną realizację zasady odpowiedzialnych przed parlamentem rządów.