Utworzenie Rzeszy
Zakończenie kwestii niemieckiej– spojrzenie na długą drogę na Zachód: 1871 utworzenie Rzeszy.
W latach 60. XIX wieku także i w Niemczech zapadła decyzja o priorytecie jedności nad wolnością. Był to wynik owej „odgórnej rewolucji”, w drodze której premier Prus Otto von Bismarck rozwiązał kwestię niemiecką na swój sposób. Rozstrzygnął on kwestię władzy w polityce wewnętrznej na korzyść egzekutywy, a z uszczerbkiem dla parlamentu, wykorzystując pruski konflikt konstytucyjny w latach 1862 – 1866; odpowiedź na kwestię władzy w polityce zagranicznej w myśl koncepcji „małoniemieckiej”, tzn. z wyłączeniem Austrii, przyniosła wojna 1866 roku oraz wojna niemiecko-francuska 1870/71 z mocarstwem, które do tego czasu zgłaszało weto przeciwko utworzeniu niemieckiego państwa narodowego: Francją Napoleona III.
W ten sposób osiągnięto cel rewolucji marcowej 1848 roku: zjednoczenie. Niespełnione pozostało żądanie wolności, rozumiane przede wszystkim jako odpowiedzialność rządu przed parlamentem. Bismarckowi nie udałoby się rozwiązać kwestii wolności po myśli liberałów, nawet gdyby nosił się z takim zamiarem. Parlamentaryzacja nie tylko była zasadniczo sprzeczna z interesami zamożnych warstw starych Prus – panującej dynastii, wojska, junkrów i kasty wysokich urzędników, ale także z interesami innych państw niemieckich, na czele z Bawarią, Saksonią i Wirtembergią. W postaci rady związkowej, Bundesratu, przysługiwał im w Rzeszy Niemieckiej znaczny udział we władzy wykonawczej, a z tej nie chcieli rezygnować na rzecz Reichstagu.
Reichstag wybierano na mocy powszechnego i równego prawa wyborczego dla mężczyzn, którzy ukończyli 25. rok życia. Było to zgodne z postanowieniami konstytucji Rzeszy z roku 1849, która nigdy nie weszła w życie, i dawało Niemcom więcej demokratycznych praw, niż te, z których korzystali obywatele wzorcowych monarchii liberalnych w Wielkiej Brytanii czy Belgii. W konsekwencji można mówić o częściowej demokratyzacji Niemiec w XIX stuleciu lub – w odniesieniu do całego okresu trwania cesarstwa – o nierównoczesnej demokratyzacji: prawo wyborcze zdemokratyzowano stosunkowo wcześnie, system rządów w ścisłym tego słowa znaczeniu – późno.