„Earth Speakr“ Sözü Çocuklara Bırakıyor

Olafur Eliasson, içindeki çocuğun sesinin duyulduğu bir sanatçı. New York köprülerinin altına devasa şelaleler kurdu, ışığın kırılması olgusunu kullanarak insanları, bir duvar üzerinde oluşan renkli gölgelerini dans ettirmeye isteklendirdi. Su sıçratan bir hortumdan çıkan damlaları, stroboskop ışığı kullanarak farklı renklerde parıldayan heykellere dönüştürdü. Devasa bir güneş çanağıyla Londra’daki Tate Modern Müzesinin Turbine Hall salonunda asla sonlanmayan bir akşamüstü hissi yarattı. Oyun oynamaktan ve hayrete düşmekten, hayal gücünden ve mizahtan alınan çocuksu keyif, aslen Danimarkalı-İzlandalı olan ve Berlin’de yaşayan sanatçının son 25 yıldır gerçekleştirmiş olduğu tüm projelerinde makulün sınırlarını aşarak kendini gösteriyor. 

Tam da bu yüzden, AB Konseyi Dönem Başkanlığının Almanya’ya geçişi vesilesiyle Alman Dışişleri Bakanlığının Eliasson’a ilettiği bir sanat projesi ortaya koyması talebine, sanatçının çocuk ve gençler için bir platform yaratarak cevap vermiş olması aslında son derece mantıklı. “Earth Speakr” başlıklı “merkezi olmayan” sanat eseri hakkında Eliasson şöyle diyor: “Son birkaç yıldır ilgimi çeken bir konu, seslerini duyuramayan, dinlenmeyen insanlar, örneğin çocuklar.” Bu düşünceden hareketle Eliasson, çocuk ve gençlerin sesine aracı olacak bir medya sağlayan mobil bir uygulama geliştirdi; çocuklar bu uygulamayla seslerini bir başkasına ödünç verebiliyor.

Sanatçının önceki en iyi işlerinde olduğu gibi “Earth Speakr” projesinin de temelinde yatan prensip aslında çok basit, öte yandan proje hayrete düşürücü bir etkiye sahip. 7-17 yaş arasındaki çocuk ve gençler akıllı telefonlarındaki mobil uygulamayı kullanarak sesli bir mesaj kaydediyor. Mesaj, ekranda grafik bir mimiğe dönüştürülüyor. Ardından kaydedilen ifade, uygulama kullanıcısının yakınlarında bulunan bir nesneye aktarılabiliyor. Dijital surat, üzerine aktarıldığı arka planla bir oluyor ve nesne, kaydedilen ifadeyi seslendiriyor. Böylece, örneğin bir ağaç, hava kirliliği hakkında söylenebiliyor, tavadaki pirzola çığlık atabiliyor ya da bir araba bağırabiliyor. Ya da bir köpek bir aşk şiiri okuyabiliyor, bir çilek geğirebiliyor, bir futbol topu FC Bayern Münih takımına küfredebiliyor.

Eliasson, projenin temel amacını “Earth Speakr’ın konusu çevreyle ilgili en önemli sorunlar” olarak tanımlıyor. “Öte yandan ne söylemeleri gerektiğine ilişkin çocukları kesinlikle etkilemiyoruz.” Tam da bu nedenle, bu Augmented-Reality uygulamasının içeriksel çerçevesi sadece en genel hatlarıyla tanımlanmış; sınırsız bir özgürlük söz konusu. Genç kullanıcıların projenin amacını anlayacakları ve “Earth Speakr”ı şaka yapmak ve makyaj tüyoları vermek için kullanılan bir internet eğlencesine dönüştürmeyecekleri konusunda Eliasson’un güveni tam: “Çocuklar ve gençler, dünyaya neler olduğunun gayet iyi farkında.”

Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde, çocuk psikolojisi ve diğer dallardan uzmanlarla birlikte yürütülen sekiz aylık bir test döneminin ardından sanatçı, platformda toplanan kısa filmlerin, “iklimle ilgili meselelerde karar verici konumdaki seçkin kişilere” etkili bir mesaj gönderebilecek nitelikte olacağından son derece emin. “Mobil uygulamayla elde edilen sonuçlar genelde son derece gerçeküstü ve tuhaf, haliyle bunlarla siyasi sloganlarla olduğundan çok daha uzun uğraşmak mümkün.” Mobil uygulama 25 dilde kullanılabilir olduğundan, proje sonunda ortaya çıkacak konuşan nesneler korosu tam bir Avrupa korosu olacak. Politik yönü belirleyen kararlara dair acele eyleme geçilmesi gereken konulardaki görüşlerini dile getirebilen bir koro.

Çocukların pek çok şeyin yanı sıra “umut uzmanları” da olduğuna inanan sanatçı, karar vericilerin çocuklardan gelen tavsiyelere kulak veriyor ­olmalarının bu nedenle çok önemli olabileceği görüşünde. Yine aynı nedenden dolayı Eliasson, “Earth Speakr”ın bir “korku platformu” olmayacağını düşünüyor. Her ne kadar çocukların geleceğine ilişkin tehlikeler, yetişkinlerin asla sonlanmayan bir ekonomik gelişmeye olan inancı yüzünden her geçen gün artıyor olsa da, Eliasson çocuk ve gençlerden üretken, itici bir güç sunmalarını bekliyor. “Yüksek hayal güçleri ve içlerindeki o oyuncu ruh için onlara, endişelerini ve fikirlerini ifade edebilecekleri bir platform sunuyorum.”

Bu yüzden de Eliasson, AB Konseyi Dönem Başkanlığı projesi bağlamında kendini “yarım bir sanatçı” olarak görüyor. Zira eserin diğer yarısını çocuk ve gençler yaratıyor. Ayrıca, oluşturulan içerikler mobil uygulama tasarımcısına da ait olmayacak. Eliasson’un sözleriyle: “Çocuklar tarafından yaratılan içerikler, yine çocuklara ait olacak.”  Sanatçı, Dışişleri Bakanlığı ve Goethe Enstitüsüyle ortaklaşa gerçekleştirilen “Earth Speakr” projesi için en katı veri gizliliği düzenlemelerinin geçerli olduğunu da ifade ediyor.

“Çocukların düşüncelerine kulak verilmesi konusunda genel bir eğilime ihtiyacımız var; sadece politik alanda değil, toplum ve ekonomiyle ilgili alanlarda da.” Yine de sanatçı, genç kullanıcıların mobil uygulamayla gerçekten ne yapacağı konusunda herhangi bir varsayımda bulunmaktan kaçınıyor. “Burada yüksek bir öngörülememezlik düzeyi söz konusu. Hoş, bu sanat için gayet doğal bir durum.” Sanatçı, ortaya çıkacak sonucu, çocuksu bir heyecanla bekliyor.

Olafur Elliason Kimdir?

1967 yılında Danimarka’da doğmuş, çocukluk ve ilk gençlik yıllarını İzlanda’da geçirmiş Olafur Eliasson, Alman sanat dünyasının temsilcileriyle daha Kopenhag’daki ­sanat eğitimi yıllarında tanışma fırsatını buldu. 1995’de Berlin’e taşınan sanatçı ­burada Studio Olafur Eliasson’u kurdu. ­Projelerini gerçekleştirmesine Eliasson’a, ­mimarlık, zanaat ve dijital çalışmalar alanlarından uzmanların oluşturduğu bir ekip yardımcı oluyor. Eliasson, 2009 - 2014 ­yılları arasında öğretim görevlisi olarak ­çalıştığı Berlin’deki Sanat Üniversitesine ­(Universität der Künste) bağlı olan Uzamsal Deneyler Enstitüsünün başkanlığını ­yürüttü. Kendisi ayrıca elektriğin olmadığı bölgelerde yaşayan insanlar için güneş enerjisiyle çalışan lambalar üreten “Little Sun” sosyal girişiminin de kurucusu.

© www.deutschland.de

You would like to receive regular information about Germany? Subscribe here: