W laboratorium przyszłości

Sterylne pomieszczenie, szum urządzeń, skupione twarze za okularami ochronnymi - w centrum badań farmaceutycznych biochemicy precyzyjnie pipetują nowo zsyntetyzowaną substancję do hodowli komórkowych. Być może to właśnie ta cząsteczka zmieni życie milionów ludzi? Szansa? Zaledwie 0,02 procent. Mimo to niemieckie firmy co roku inwestują miliardy euro w badania nad nowymi substancjami czynnymi.

Innowacje o globalnym znaczeniu

Niemiecki przemysł farmaceutyczny od lat znajduje się w światowej czołówce pod względem osiągnięć medycznych. Wyprodukowana przez firmę BioNTech szczepionka mRNA przeciw COVID-19 uratowała życie milionom ludzi na całym świecie. Firma Bayer to nie tylko twórca klasycznej aspiryny, lecz także nowoczesnych terapii przeciwnowotworowych (np. na raka wątroby i nerek). Firma Boehringer Ingelheim wprowadziła na rynek m. in. leki na cukrzycę typu 2 i zwłóknienie płuc. Firma Merck opracowała innowacyjne immunoterapie nowotworowe. A firma STADA zapewnia przeciwciała biosymilarne, które stanowią przystępną cenowo alternatywę dla drogich leków biologicznych. Lista sukcesów jest długa i stale się wydłuża.

Wyścig z czasem

Innowacje medyczne są jednak drogie – opracowanie nowego leku może pochłonąć nawet 4 miliardy euro. Ponadto, jest to długotrwały proces: spośród 10 000 badanych substancji, jedynie jedna przechodzi wszystkie etapy badań trwające średnio od 8 do 12 lat i zostaje dopuszczona do obrotu. Proces zaczyna się od badań przedklinicznych (w laboratorium i na zwierzętach), które mają wyjaśnić kwestie związane z toksycznością i skutecznym działaniem. Dopiero potem zaczynają się badania kliniczne na ludziach. Dzielą się one na 3 etapy: podczas pierwszego etapu testuje się bezpieczeństwo na zdrowych ochotnikach. Drugi etap to badanie skuteczności na pacjentach, natomiast trzeci to badania na dużą skalę, obejmujące tysiące uczestników i mające na celu wyjaśnienie kwestii związanych z działaniem, działaniami niepożądanymi oraz prawidłową dawką. Dopiero po pozytywnych wynikach w trzecim etapie rozpoczyna się żmudna procedura rejestracyjna. 

W 2022 roku Niemcy znalazły się na 4. miejscu na świecie pod względem liczby badań klinicznych inicjowanych przez przemysł (524 badania) - za USA, Chinami i Hiszpanią. Jedno jest pewne: badania kliniczne napędzają postęp naukowy i umożliwiają pacjentom szybszy dostęp do innowacyjnych terapii.

Strategia dla Niemiec

Mimo to inwestycje obarczone są dużym ryzykiem, a warunki ramowe pozostają wyjątkowo skomplikowane. Dlatego w 2023 r. rząd Niemiec przedstawił strategię farmaceutyczną, która ma zapewnić ciągłość dostaw leków, przyśpieszyć dostęp do innowacyjnych rozwiązań i zwiększyć konkurencyjność Niemiec jako lokalizacji dla przemysłu medycznego. Kluczowe działania to m.in. wspieranie badań i rozwoju, inwestycje w moce produkcyjne i ograniczenie biurokracji.

„Strategia farmaceutyczna niemieckiego rządu to kamień milowy w tworzeniu lepszych warunków dla innowacji i konkurencyjności Niemiec na arenie międzynarodowej. Wspieranie klastrów innowacyjnych i uproszczenie procedur administracyjnych może dać Niemcom kluczową przewagę w globalnej rywalizacji” – podkreśla Han Steutel, prezes Stowarzyszenia Producentów Leków Prowadzących Badania Naukowe. 

Nowe terapie – przyszłość medycyny

Z 30 nowych leków zarejestrowanych w Niemczech w 2023 roku, aż 75% dotyczyło leczenia nowotworów, chorób immunologicznych lub zakaźnych. Ponad połowa opiera się na inżynierii genetycznej — są to biofarmaceutyki produkowane w żywych komórkach lub organizmach. Na niemiecki rynek trafiło już niemal 400 biotechnologicznych preparatów, opartych na ponad 350 różnych substancjach czynnych. Terapie genowe i komórkowe otwierają nowe możliwości nie tylko łagodzenia złożonych chorób, ale także ich trwałego wyleczenia. Medycyna spersonalizowana bazuje na indywidualnych, genetycznych, molekularnych i klinicznych cechach pacjenta, aby zwiększyć skuteczność leczenia i zminimalizować działania niepożądane. Ponadto, sztuczna inteligencja zmienia oblicze badań farmaceutycznych, przyśpieszając identyfikację potencjalnych substancji czynnych, rozpoznając zagrożenia wcześniej i optymalizując planowanie procesów klinicznych. 

Technologia medyczna – niepozorny gigant nauk medycznych

Technologia medyczna doskonale pokazuje, jak płynnie można przenieść wyniki badań naukowych do praktycznego zastosowania. To rozbudowana branża, w której działa wiele odnoszących sukcesy niemieckich przedsiębiorstw, które jednak cieszą się mniejszym zainteresowaniem niż firmy farmaceutyczne. „Niemiecka branża technologii medycznej jest obecnie jedną z najbardziej zaawansowanych i najważniejszych gałęzi przemysłu. Dzięki swoim innowacjom i rozwojowi przyczynia się do poprawy opieki zdrowotnej i ułatwia życie pacjentów na całym świecie” – podkreśla Marc-Pierre Möll, dyrektor zarządzający Federalnego Stowarzyszenia Technologii Medycznej. Czy to wszczepiane rozruszniki serca, sztuczne stawy, protezy, precyzyjne narzędzia chirurgiczne czy komputerowe systemy obrazowania – ponad 450 000 niemieckich produktów technologii medycznej znajduje zastosowanie na całym świecie.

Zaangażowanie społeczne firm farmaceutycznych i medycznych

Niemieckie firmy farmaceutyczne i medyczne, choć działają w celach komercyjnych, jednocześnie przyjmują na siebie dużą odpowiedzialność społeczną. Angażują się na całym świecie na rzecz ułatwienia dostępu do opieki zdrowotnej, szczególnie w krajach rozwijających się i wschodzących. Przykładem jest Niemiecka Sieć przeciwko zaniedbanym chorobom tropikalnym (DNTDs), w ramach której niemieckie firmy uczestniczą w inicjatywach mających na celu zwalczanie chorób takich jak choroba Chagasa, śpiączka afrykańska czy filarioza limfatyczna. We współpracy ze Światową Organizacją Zdrowia (WHO) udostępniają one bezpłatnie leki, na przykład do leczenia chorób pasożytniczych i zakaźnych.