Wspieranie ochrony klimatu z Bonn

Ochrona klimatu na szczeblu międzynarodowym to „powolny i skomplikowany proces”. Tak opisał to Simon Stiell, który od 2022 r. pełni funkcję szefa Sekretariatu ONZ ds. Zmian Klimatu. Sekretariat z siedzibą w Bonn na zachodzie Niemiec ma w tej kwestii szczególną i bardzo ważną rolę do odegrania. Stiell i jego zespół liczący 450 pracowników, którzy pochodzą z ponad 100 krajów, nie tylko wspierają państwa w walce ze zmianami klimatu i organizują konferencje poświęcone ochronie klimatu. Gromadzą również dane dotyczące emisji z poszczególnych krajów, dzięki czemu dostępne są wiarygodne statystyki na temat tego, na jakim etapie znajduje się globalna społeczność w zakresie ochrony klimatu i jak dużo jest jeszcze do zrobienia w tym obszarze.

Jednocześnie sekretariat działa jako pewnego rodzaju stymulator, promuje współpracę i zwiększanie zasięgu działań, nawiązuje partnerstwa z firmami, fundacjami, organizacjami pozarządowymi i środowiskiem akademickim w celu zaangażowania jak największej liczby podmiotów w globalne zadanie ochrony klimatu. „Już 30 lat temu kraje uznały, że zmiany klimatu stanowią problem, który należy rozwiązać” – mówi Stiell. Ostrzega jednak także: „Czas ucieka, musimy przyspieszyć. Zmiany klimatu nie będą na nas czekać”.

Początki konferencji klimatycznych

Ponad trzy dekady temu Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) zorganizowała pierwsze globalne konferencje na temat zmian klimatu w Genewie i Toronto, umieszczając tym samym tę kwestię w międzynarodowej agendzie politycznej. Już w 1988 r. Organizacja Narodów Zjednoczonych postanowiła powołać zespół ekspertów w celu zebrania wiedzy naukowej – Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu IPCC.

Pierwszy raport z postępów prac IPCC opublikował dwa lata później. W tamtym czasie badania nad klimatem były jeszcze w powijakach. Nieliczne komputery w instytucjach badawczych miały moc obliczeniową i pojemność pamięci masowej, które z dzisiejszej perspektywy wydają się niezwykle skromne. Ale mimo wszystko raport sporządzony przez Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu był zdumiewająco precyzyjny, a jego podstawowe ustalenia zostały potwierdzone przez wszystkie inne raporty: za zmianę klimatu odpowiada człowiek. Aby ograniczyć wzrost temperatur, należy szybko i kompleksowo zredukować emisje gazów cieplarnianych.

Aby rozwiązać problem klimatu, pierwszy raport IPCC zalecał zwołanie globalnych konferencji. Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło tę propozycję i rozpoczęło negocjacje w sprawie Ramowej Konwencji w sprawie Zmian Klimatu, która została podpisana przez 154 państwa na Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro w Brazylii w 1992 roku i weszła w życie dwa lata później. W międzyczasie do konwencji przystąpiło 198 państw – prawie wszystkie kraje na świecie. Cel: zapobiec niebezpiecznej ingerencji człowieka w system klimatyczny – wystarczająco szybko, aby umożliwić ekosystemom naturalną adaptację i zrównoważony rozwój.

„Conference of the Parties”, w skrócie COP, to techniczny termin określający światowe konferencje klimatyczne, które odbywają się corocznie od 1995 roku. A dokładniej: Konferencje Stron Konwencji UNFCCC. Ten skrót z kolei oznacza Ramową konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu. Taką samą nazwę nosi Sekretariat ONZ ds. Zmian Klimatu, o którego utworzeniu zadecydowano na pierwszej takiej konferencji, która miała miejsce w Berlinie. Sekretariat nazywa siebie „ONZ ds. Zmian Klimatu”.

Siedziba Sekretariatu ONZ ds. Zmian Klimatu mieści się w „Climate Tower” w Bonn.

Instytucja ma swoją siedzibę w Bonn już od 1996 roku. Genewa i Toronto – miasta, w których odbyły się pierwsze konferencje WMO – również starały się o to wyróżnienie. Fakt, że to Bonn zostało wybrane, jest głównie zasługą byłej kanclerz Niemiec Angeli Merkel, która była wówczas ministrem środowiska i prowadziła kampanię na rzecz byłej stolicy Niemiec jako siedziby Sekretariatu. W międzyczasie w Bonn powstał duży kampus ONZ. Swoją siedzibę ma tam ponad 20 organizacji ONZ, które korzystają między innymi z „Langer Eugen”. Budynek ten kiedyś stanowił główną lokalizacją biur członków niemieckiego Bundestagu. Od 2022 r. siedzibą Sekretariatu ONZ ds. Zmian Klimatu jest nowo wybudowany „Climate Tower”.

Na terenie kampusu odbywają się również coroczne wiosenne spotkania, które mają formę „małych konferencji klimatycznych” z udziałem kilku tysięcy uczestników przygotowujących do dużych szczytów pod koniec roku. W dużych konferencjach klimatycznych często uczestniczy znacznie więcej niż 20 000 osób. W wydarzeniu biorą udział nie tylko delegacje rządowe, ale także reprezentanci społeczności cywilnej, środowisk biznesowych, akademickich i mediów.

Konferencje klimatyczne są organizowane przez Sekretariat ONZ ds. Zmian Klimatu. Ale znaczenie ma również państwo gospodarza, które przewodniczy danej konferencji. To ono wyznacza przewodniczącego konferencji, kieruje negocjacjami i może ustalać własne priorytety. Sukces konferencji zależy zatem również od umiejętności negocjacyjnych jej gospodarza. Zadaniem Sekretariatu ONZ ds. Zmian Klimatu jest to, co już sugeruje samo pojęcie „sekretariat”: ma on na celu pomoc w organizacji i zarządzaniu, tak aby można było osiągnąć zamierzone cele.