Zainspirowani Bauhausem
Bauhaus pozostawił swoje ślady na całym świecie. Co musisz wiedzieć, aby mieć coś do powiedzenia w jubileuszowym roku 2019.
Bauhaus od dawna jest mitem, ale w żadnym razie nie instytucją wczorajszego świata. Do dziś wpływa na sztukę, projektowanie i architekturę. W 1919 roku architekt Walter Gropius powołał do życia w Weimarze nowe centrum kształcenia artystów, architektów i projektantów. Znani artyści, tacy jak Lyonel Feininger czy Johannes Itten, Wassily Kandinsky i Paul Klee, przyciągali studentów z całej Europy. Bauhaus już od początku był jednak czymś więcej niż tylko szkołą „dobrej formy” w rzemiośle lub technologii. Był to wielki eksperyment, trochę utopii, który podjął wszelkie społeczne i polityczne pytania tamtych czasów i potraktował je z pasją, werwą i radykalizmem.
´Powrót do rzemiosła´ w Weimarze, ´jedność sztuki i technologii´ w Dessau.
Brak własnego stylu Bauhausu
Szkoła zawsze była konfrontowana z klimatem populizmu i stałych resentymentów. Bauhaus musiał zatem dwukrotnie się przenosić: w 1925 z Weimaru do Dessau i w 1932 z Dessau do Berlina. Z każdym przemieszczeniem zmieniała się orientacja artystyczna i program. Podczas gdy okres weimarski naznaczony był „powrotem do rzemiosła” i zderzeniem prądów artystycznych, takich jak ekspresjonizm, dadaizm, konstruktywizm i abstrakcja geometryczna, fazę w Dessau charakteryzowała idea „jedności sztuki i technologii”. Styl Bauhausu, jednolite spojrzenie na sztukę, architekturę i wzornictwo, nigdy jednak nie istniał, chociaż forma, charakteryzująca się precyzją i kartezjańską przejrzystością, jest dziś chętnie i wyłącznie kojarzona z Bauhausem. Ale to nie jest takie proste. Bauhaus był zawsze w ruchu i pełen zmian, interdyscyplinarny warsztat idei, które nawet po 100 latach i różnych przemianach nadal są żywe. Nawet jeszcze dziś innowacyjne podejścia i pomysły Bauhausu są przetwarzane, dalej rozwijane i modyfikowane w architekturze, wzornictwie, sztuce i designie.
Z dala od konwencji
Fotografka i twórczyni filmów Ré Soupault bardzo obrazowo opisuje wspólne niekonwencjonalne życie w Bauhausie: każdy chciał uciec od burżuazyjnych ideałów tego świata. Szukał tego również ruch skłoterski lat 70-tych i 80-tych. W wyniku politycznego oporu przeciwko wyburzeniu dzielnic z okresu grynderskiego powstały nowe społeczności i inicjatywy na rzecz samodzielnego budownictwa, które nie tylko doprowadziły do zmiany kierunku w polityce urbanistycznej, ale mogą być również postrzegane jako eksperymentalne pole dla zrównoważonego myślenia. To właśnie w tym miejscu Arno Brandlhuber wkracza dziś ze swoją nieoczekiwanie autentyczną, wręcz szorstką architekturą, która wielokrotnie ociera się o ówczesną tematykę: podejmowanie eksperymentów i oszczędzanie zasobów.
W kierunku nowych pomysłów
Planowane przez Gropiusa i jego uczniów osiedle w stylu Bauhausu w Weimarze miało stać się wyposażonym w ogrody komunalnym kompleksem mieszkalnym na drodze do uzyskania samowystarczalności. Dziś koncepcja ta znajduje swój odpowiednik w ruchu ogrodnictwa miejskiego (urban gardening) i we wspólnych modelach montażowych, które na nowo definiują życie, mieszkanie i pracę. Jednym z takich komunalnych budynków mieszkaniowych jest dobudówka według projektu biura architektonicznego Praeger Richter Architekten w Berlinie.
Wpływ w USA
Artyści Bauhausu Walter Gropius, Xanti Schawinsky, Josef i Anni Albers po 1933 roku przynieśli ideę Bauhausu do szkoły Blackmountain College w USA i kształtowali amerykańską edukację artystyczną i modernizm wokół takich artystów jak Robert Rauschenberg, John Cage, Cy Twombly i Franz Kline. Sztuka konstruktywistyczna, która ugruntowała się w Bauhausie wraz z László Moholy-Nagy'm, w latach 60-tych wywarła wpływ na amerykańskich artystów sztuki minimalistycznej (Minimal Art), takich jak Donald Judd, Sol LeWitt, Dan Flavin, John McCracken, Robert Morris, Richard Serra i Tony Smith.
Powrót do Europy
Za pośrednictwem USA przeobrażenia idei Bauhausu ponownie docierają do Niemiec i Europy. W Niemczech to właśnie grupy Zero i Fluxus inspirują sztukę po 1950 roku abstrakcyjnymi pozycjami. Zwłaszcza transgraniczne abstrakcyjne eksperymenty świetlne Kurta Schwerdtfegera lub László Moholy-Nagy'ego pokazały nowe drogi. Po raz pierwszy otworzyły one trzeci wymiar pomiędzy malarstwem, rzeźbą, filmem i teatrem, formalnie obracający się wokół takich tematów jak czas i przestrzeń, światło, kolor, ruch i rytm. Na przykład w swoich pracach Wipe Board i White Screen artysta wideo Volker Schreiner odwołuje się do tych wczesnych eksperymentów filmu abstrakcyjnego w rytmicznie ciętych sekwencjach form i kolorów.
Otwarty na materiał
Jedną z wyróżniających cech Bauhausu, jak Anni Albers opisuje wczesne lata, jest pozbawiony uprzedzeń stosunek do materiału i właściwych mu możliwości. Przy pomocy drewna, tektury, tkanin i znalezionych przedmiotów z życia codziennego stworzono podstawy nauczania. Prace malarki i scenografki Charlotte Posenenske można umieścić w pobliżu tego programu Bauhausu. Dzięki ekspansywnym, technoidalnym korpusom wydrążonym z tektury i metalu stworzyła w latach 60-tych przekształcalne figury, łączące sztukę, technologię i architekturę.
Połączenie różnych dyscyplin
W latach 60-tych Franz Ehrhard Walther wykorzystał ten materiałowy proces jako formę tworzenia w swoich pracach artystycznych z wykorzystaniem obrazów przestrzennych wykonanych z kolorowych tkanin bawełnianych. Są one transgraniczne, łączą dyscypliny artystyczne i, dokładnie jak w Bauhausie, mają na celu zatarcie granic między architekturą, teatrem, sztuką i designem. Obrazy przestrzenne to zarówno malarstwo, jak i instalacje oraz performance, ponieważ niektóre obiekty mogą być również zmieniane przez widza.
Odkrycia w dziedzinie tkactwa
Dotychczas zbyt mało uwagi poświęcono pracy przedstawicielkom Bauhausu w dziedzinie tkactwa jako podstawie modernistycznej abstrakcji. Zafascynowało ich to, w jaki sposób nici odnajdują swoją własną formę. Barwne struktury tekstylne i abstrakcyjny język formalny ścianek działowych, dywanów i tkanin obiciowych miały służyć rozważaniom. Japonka Chiharu Shiota, mieszkająca w Berlinie, również podziela fascynację własnym językiem nici. Jej zapożyczone z przemysłu tekstylnego metafory, takie jak „wiązanie”, „splatanie w łańcuszki” czy „łączenie w siateczkę” są częścią jej abstrakcyjno-konceptualnego języka wizualnego. Czarnymi wełnianymi nićmi otula ubrania, łóżka, buty, nożyczki, pianina, a czasem nawet całe pokoje dzienne.
Newsletter #UpdateGermany: You would like to receive regular information about Germany? Subscribe here to:
