Odwaga i opór
80. rocznica zamachu na Hitlera dokonanego w dniu 20 lipca przez Stauffenberga: opór przeciwko narodowemu socjalizmowi był niezwykle złożony. Poniżej charakterystyka sytuacji.
Obraz niemieckiego ruchu oporu po przejęciu władzy przez Hitlera w 1933 roku był zróżnicowany. Znaczna większość ludności niemieckiej popierała reżim hitlerowski do 1945 roku. Jednak istniały grupy, które stawiały mu opór. Należeli do nich mężczyźni i kobiety różnego pochodzenia, różnych zawodów i orientacji - byli wśród nich robotnicy, oficerowie, cywile, studenci i arystokraci. Opór przeciwko narodowemu socjalizmowi najwcześniej i najbardziej konsekwentnie stawiali komuniści, socjaldemokraci i związkowcy. To przeciwko nim obrócił się nazistowski reżim w pierwszej kolejności. Po rozbiciu ich organizacji, członkowie działali często w podziemiu lub z wygnania.
Zamach Stauffenberga
Charyzmatyczna postać arystokratycznego oficera zawodowego Clausa, hrabiego von Stauffenberga uważana jest za symboliczną postać niemieckiego ruchu oporu. Zamach na Adolfa Hitlera, dokonany w dniu 20 lipca 1944 r. przez Stauffenberga uważany jest za najbardziej znaczącą próbę zamachu stanu w „Trzeciej Rzeszy“. Hitler przeżył eksplozję ładunku wybuchowego pozostawionego przez Stauffenberga w jego kwaterze głównej . Wokół Stauffenberga, który był odpowiedzialny za najlepiej ze wszystkich zaplanowaną próbę przejęcia władzy, skupiało się ponad 200 osób: do ich kręgu należeli konserwatywni oficerowie i urzędnicy państwowi, duchowni i kilku socjalistów. Zamach ten jest wprawdzie najbardziej znany, nie był to jednak jedyny zamach na życie Hitlera. Do 1945 roku dyktator przeżył ich przynajmniej 39.
Niewidoczny opór przeciwko reżimowi NS
W wielu przypadkach przeciwnicy reżimu działali na własną rękę: Od 1940 roku w Berlinie małżeństwo Elise i Otto Hampel rozprowadzali pocztówki i ulotki nawołujące do czynnego oporu wobec narodowego socjalizmu. Dzisiaj jednak lepiej znana jest Biała Róża: grupa monachijskich studentów skupiona wokół Hansa i Sophie Scholl została złapana na rozdawaniu ulotek. 22 lutego 1943 roku rodzeństwo Scholl oraz ich współtowarzysze zostali straceni.
Istotne były również mniej widoczne formy ruchu oporu: tworzenie wywrotowych sieci informacyjnych, ukrywanie prześladowanych osób, fałszowanie paszportów dla obywateli żydowskich, rozpowszechnianie wiadomości rozgłośni BBC, tajne rozdawanie chleba zagranicznym robotnikom przymusowym, odmowa hitlerowskiego salutu.
Historyczne znaczenie ruchu oporu w narodowym socjaliźmie
Pomimo swojej jawnej porażki, ruch oporu wobec narodowego socjalizmu jest symbolem niezniszczonej pozostałości humanitaryzmu, empatii, odwagi i oporu, które przetrwały nawet w warunkach totalnej władzy. Zdecydowane odrzucenie reżimu, które łączyło różne ugrupowania ruchu oporu, pozostaje najważniejszym dziedzictwem ruchu oporu na rzecz kształtowania się tradycji politycznej w Niemczech po 1945 roku.
Stephan Malinowski jest niemieckim historykiem. Wykłada na Uniwersytecie w Edynburgu.
You would like to receive regular information about Germany?
Subscribe here:
